در مصاحبه‌هاي شغلي اگرچه رزومه و پرسش‌هاي مصاحبه‌كننده تا حدود زيادي وضعيت مهارتي و دانش كارجو را نشان مي‌دهند، اما براي آزمودن صحت گفته‌ها و ارزيابي عملي آخرين مرحله باید مصاحبه اجرا شود تا با آن فرایند استخدام به پايان برسد.
برخي از كارجويان به دليل دارا بودن فن بيان و اجراي مداوم مصاحبه‌هاي شغلي، تجربه خوبي دربرگزاري روال مصاحبه دارند و مصاحبه‌كنندگان نيز به همين دليل و به موجب روابط عمومي بالاي كارجويان آن‌ها را تاييد ميكنند. اما براي شناسايي افراد شايسته روش‌هايي وجود دارد که مهم‌ترین آن‌هـــا به شرح زیرند:
پرسش‌هايي كه كارجويان را مي‌آزمايد
مصاحبه را با مطالعه مندرجات رزومه كارجو آغاز كنيد و از وي بخواهيد كه درباره سوابق تحصيلي، شغلي، تجربه‌ها و مراكزي كه قبلاً مشغول به كار بوده توضيح دهد. به كارجو اجازه دهيد تا به طور مفصل درباره مهارت‌ها، عناوين شغلي و علايقش صحبت كند. سپس روند مصاحبه را با طرح پرسش‌هايي كليدي ادامه دهيد.
1. چگونه و از چه طريقــي از درخواست همكـــــاري ما مطلع شديد؟
2. قبل از اينكه مشغول به كار شويد چه نظري دربـــاره اين شغل داريد؟
3. چه عواملي ممکن است در آینده موجب كناره‌‌گيري و ادامه همكاري شما شوند؟
تحليل پاسخ‌هاي كارجو و ارزيابي شخصيتي مهارتي
1. مراكز كاريابي، اينترنت، روزنامه‌ها و مجلات، آگهي‌‌هاي تبليغاتي در رسانه‌ها، دوستان و آشنايان و بسياري از مراجع ديگر مي‌توانند منابع اطلاعاتي كارجو را تشكيل دهند. پاسخ كارجو دقیقاً مشخص خواهد كرد كه وي با ميل و علاقه شخصي خودش دعوت به همكاري را پذيرفته يا از سوي فرد يا افرادي ديگر هدايت مي‌شود؟ نكته كليدي و هدف از طرح اين پرسش ميزان آشنايي و برنامه خود كارجو در انتخاب موقعيت شغلي است.
آيا كارجو واقعاً خودش شغل آينــده‌اش را انتخـــــاب كرده است؟
ميزان مهارت و دانش وي با شغل مورد نظر تا چه حدي است؟
آيا وي فردي مسئوليت‌پذير و علاقه‌مند به شغلش است؟
2. بيان عقايد و نظرات درباره يك موضوع، ميزان تسلط، علاقه، مطالعه و اهميت آن را نشان مي‌دهد. هرچه ميزان اطلاعات كارجو بيشتر باشد و با ديدگاه مثبت اما منطقي به شغل منتخب بنگرد، به‌تبع نشانه‌هاي خلاقيت و مهارت وي نيز بيشتر هويدا خواهد شد. انگيزه‌ها متجلي مي‌شوند و صحت آموخته‌ها به اثبات مي‌رسند.
3. مسائل مالي، بي‌انگيزگي، مشاغل و فرصت‌هاي بهتر، نارضايتي از رفتار همكاران و مدير مربوطه، مسائل شخصي، رفتار همكاران با عضو جديد، سواستفاده مدير از كارجو به دليل مهارت بيشتر، تناقض در اجراي مذاكرات قرارداد و بسياري از عوامل ديگر موجب مي‌شوند تا كارجو محل خدمتش را با اطلاع قبلي و يا بدون اطلاع ترك كند. اما مهم‌ترين عامل ترك خدمت وي، نقض قرارداد طرفين، كار مضاعف و برخورد نامناسب همكاران است. همكاري پايدار مستلزم ايجاد بستري مناسب و احترام متقابل است. بنابراين بايد ارزش‌هاي كارجويان جديد را در نظرگرفت و با ايجاد محيطي مناسب شرايط ارتقاي آنان را فراهم آورد.
اين سه پرسش بر اساس معيارهاي روانشناختي شخصيتي و مهارتي طراحي شده‌اند و انگيزه‌هاي فردي كارجـــــو را نشان خواهند داد. مثبت‌گرايي و منفي‌گـرايي خصوصيتي است كه تأثیر زيادي در اجراي بهره‌وري كاري خواهد داشت. از اين منظر مصاحبه تنها جلسه‌اي براي آشنايي و طرح چند پرسش كليشه‌اي نيست. معيارها و ارزشيابي‌هاي مصاحبه‌كنندگان بايد طبق شرايط زماني تغيير كنند و مطابق علوم و فناوري‌هاي نوين پيش روند.
امروزه مشاغل تخصصي‌تر شده‌اند و كارجويان مستعد فراواني نيز در مصاحبه‌ها شركت ميكنند. انتخاب‌ها ديگر مانند گذشته به ضعيف، متوسط، خوب و عالي ختم نمي‌شوند. عرصه رقابت چنان حساس و نزديك به هم گشته كه اولويت‌ها ميان خوب و خوب‌ترين خلاصه مي‌شوند.
آنچه نبايد در هنگام مصاحبه انجام داد
هنگامي كه براي اجراي مصاحبه شغلي آماده مي‌شويد رعايت برخي از اصول و قوانين بر امتيازات و نحوه قضاوت مصاحبه‌كنندگان تأثیر مي‌گذارد. نكات بسيار ساده و معمولي از ديدگاه هر مصاحبه شونده‌اي، بازتاب فوق‌العاده سرنوشت سازي در نظر مصاحبه‌كننده و جريان مصاحبه به جاي خواهد گذاشت. برخي از مهم‌ترين اين نكات به شرح زير هستند:
* هيچ‌گاه از تأثیر نخستين برخورد غافل نشويد. بسيار حرفه‌اي عمل كنيد. گفتار، رفتار و پوشش مناسب داشته باشيد.
* تأخیر نكنيد و در زمان مقرر در محل مصاحــــــبه حاضر شويد.
* تا هنگامي كه مصاحبه‌كننده از شما پرسشي نپرسيده، سخني نگوييد.
* اغراق نكنيد و از توضيح دادن اضافي بپرهيزيد.
* به هيچ عنوان با كارجويان ديگر صحبت نكنيد. آنـــان تنها با ايجاد فضايي متشنــــج و ناآرام، آرامش ذهني‌تــــــان را از بين مي‌برند. اطلاعات آنان نيز در حد شما است. بنابراين به حرف‌هـا و عقايدشان اعتماد نكنيد.
* از مدير و محل كار سابق‌تان نزد مصاحبه كننده بدگويي نكنيد.
* اگر درباره ميزان حقوق پيشنهادي از شما پرسش كردند حدود حقوق پيشنهادي‌تان را اعلام كنيد. تنها روي يك عدد و رقم خاص اصرار نكنيد.
* با انگيزه و با روحيه‌اي عالي در جلسه مصــــــاحبه ظاهر شويد.
آنچه مصاحبه شونده بايد در مصاحبه‌هاي شغلي بداند
ֺ شغل و سمت ايده‌آل خود را عنوان كنيد؟
ֺ چرا اين شغل و شركت را براي همكاري انتخاب كرديد؟
ֺ تجربه‌ها، سوابق شغلي و تحصيلي خود را نام ببريد و اساساً چه ويژگي‌اي شما را از افراد ديگر متمايز مي‌كند؟
ֺ مهم‌ترين ويژگي‌ها و استعدادهاي خود را نام ببريد؟
ֺ مهم‌ترين عناوين و سمت‌هاي خود را عنوان كنيد؟
ֺ در كدام بخش شركت يا سازمان مي‌خواهيد همكاري كنيد؟
بحران‌ها و چالش‌هاي كاري را چگونه و با چه راهكاري رفع مي‌كنيد؟
ֺ براي همكــــاري چه میزان حقـــــوق درخواستی، پيشنهاد مي‌كنيد؟
ֺ چگونه و از چه طريقي با شرکت ما، آشنا شديد؟
ֺ چه راهكاري براي توسعه فعاليت‌هاي شركت داريد؟
اکثر مدیران و مصاحبه‌كنندگان معتقدند که این پرسش‌ها، اغلب به منظور شناخت خصوصیات فردی كارجويان، شخصيت، عملكرد شغلي وشیوه‌های مدیریتی مطرح می‌شوند تا در جلسه اول با ديدگاهي كلي، تمام ابعاد روحي و حرفه‌اي كارجويان را بسنجيد.
شناخت ویژگی‌ها و خصوصیات فردی داوطلبان، کار بسیار دشواری است، اما این ویژگی‌ها، در بسیاری از موقعیت‌های شغلی، بسیــــار حائز اهمیت هستند. این نوع پرسش‌هــــا باعث می‌شوند که داوطلب کمی بیشتر درباره خودش و ویژگی‌هایی به جز سوابق کاری خود، صحبت کند. روند مصاحبه ممکن است به کمی احتیاط نیاز داشته باشد. پرسش‌های مربوط به خصوصیات فردی و اخلاقی داوطلب، مباحث آزاد و اظهارنظر درباره مسائل مختلف، فرصت بسیار مناسبی برای آشکاركردن خصوصیات فردی كارجويان ايجاد ميكنند.
پيش از مصاحبه چگونه خودمان را در برابر پرسش‌هاي مصاحبه‌كننده آماده‌كنيم؟
مسووليت‌هاي شغل مورد نظر را با توانايي‌هاي خود ارزيابي كنيد.
اصول اخلاق كاري شما چگونه است، به بيان ديگر اولويت‌ها و هنجارهاي شغلي شما را چه موضوعـــــاتي تشكيل مي‌دهند؟
چه روشي را براي ارزيابي و اجراي ايده‌ها و تصميم‌هاي كاري اتخاذ مي‌كنيد؟
مسائل و مشكلات خودتان را چگونه حل مي‌كنيد؟
مهم‌ترين معضل و دغدغه شما در آغاز فعاليت شغلي چيست؟
ميزان مشاركت گروهي، تصميم‌گيري در شرايط بحراني، مديريت تيم و انتقاد‌پذيري شما در چه حدي است؟
تا چه اندازه‌اي به محيط كار، همكاران و مدير‌تــــان اهميت مي‌دهيد؟
چه انتظاراتي از مدير و كارفرماي خود داريد؟
در چه سمتي و درباره چه موضوعاتي علاقه‌مند به همكاري هستيد؟
چه تجربه‌اي در پست‌هاي قبلي كسب كرده‌ايد كه مي‌تواند در شغل جديد مفيد باشد؟
اجراي مصاحبه
مصاحبه بخش‌ها و سبك‌هاي مختلفي دارد اما هدف اصلي در هر روش بازيــابي و صحـــــت اطلاعـــات منــــــدرج مصاحبه شوندگان در رزومه است. كارجويان نيز تنها با اهتمام بر پذيرش در مصاحبه با يكديگر به رقابت مي‌پردازند. آگاهي و شناخت از سازمان، مديران و اهداف آنان، كارجو را تا حدودي با شرايط مصاحبه آشنا خواهد كرد.
كلام آخر
مصاحبه‌هاي شغلي را جدي بگيريد. با آمادگي كامـل در برابر مصاحبه‌كننده حاضر شويد. دقت در پاسخگويي به پرسش‌ها، نظم و آراستگي در پوشش و توجه به جريان مصاحبه شرايط اوليه براي موفقيت در مصاحبه را به وجود مي‌آورند. مصاحبه‌هاي شغلي را بخشي از جريان زندگي خودتان بدانيد. از تكرار و تمرين نهراسيد. انگيزه دست‌يابي به شغل ايده‌آل، موانع را از سر را برمي‌دارد. بنابراين با عزمي راسخ براي رسيدن به اهدافتان تلاش كنيد.
بازار کار
