فورچون Fortune امسال طی یک نظرسنجی و بررسی گسترده از کارکنان بیش از 300 شرکت بزرگ آمریکا درخصوص بهترین شرکت از نظر کارکردن، در نهایت 100 شرکت را به‌عنوان بهترین انتخاب کرد. در این بررسی از کارکنان سوالاتی پرسیده شد تا نگرش آنها درخصوص اعتبار مدیریت، رضایت شغلی، رفاقت، برنامه‌های حقوق و مزایا، استخدام، ارتباطات و تنوع سنجیده شود.
بر این اساس در جدول زیر 20 شرکت برتر نشان داده می‌شود و رتبه مقایسه‌ای آنها در این خصوص طی 5 سال گذشته به نمایش گذاشته می‌شود تا دریابیم بزرگان در عرصه بین‌الملل چگونه بزرگی می‌کنند و چگونه برترین عامل موفقیت یعنی نیروی انسانی را علاقه‌مند به‌کار نگه می‌دارند. همان‌گونه که از جدول مشخص است گوگل 16 ساله، طی سه سال گذشته رتبه اول بهترین شرکت از لحاظ کارکردن طبق نظر کارکنان را به خود اختصاص داده است. از این شرکت بارها و بارها مطالب گوناگونی خوانده و شنیده‌ایم؛ اما وجه تمایز امکانات رفاهی این شرکت که توانسته همواره به‌عنوان یک عامل پرکشش نزد کارکنان مطرح باشد چیست؟
شرکتی که دفتر اصلی آن بیش از 46 هزار مترمربع وسعت دارد تا مجموعه‌ای از امکانات رفاهی و کاری را در اختیار کارکنان قرار دهد.شرکتی که حتی جهت رفاه حال کارکنان در خود برف مصنوعی تولید می‌کند و رستوران‌های آن ارائه‌دهنده غذاهای ارگانیکی است که خود تولیدکننده آن است. در این محل سالن‌های ورزشی چندمنظوره، استخر، ماساژ، آرایشگاه، خشکشویی، تعویض روغن، کارواش و... نیز وجود دارد.
کارکنان گوگل سالی 12هزار دلار کمک هزینه تحصیلی دریافت می‌کنند و هر کارمند می‌تواند 20درصد از زمان خود را در محل کار صرف پروژه‌های اختصاصی خود کند که البته به خاطر یکدستی کارکنان و علاقه‌مندی آنها به‌کار سازمانی، در انتها اکثر این پروژه‌ها در راستای کار به انجام می‌رسد که با همفکری میان کارکنان و کاملتر شدن طرح‌ها، به‌صورت یک فکر نو توسط سازمان مورد پذیرش قرار می‌گیرد.
در این شرکت در صورت فوت کارمند در محل کار (به هر نحو) و بدون هیچ قید و شرطی همسر وی به مدت 10 سال، هر سال معادل 50درصد حقوق سالانه فرد را دریافت می‌کند و برای فرزندان نیز ماهانه 1000دلار تا سن 19 سالگی و در صورت دانشجو بودن تا سن 23 سالگی پرداخت می‌شود.
نکته بسیار جالب توجه و البته مهم از زبان مدیر ارشد کارکنان گوگل در خصوص انواع و اقسام مزایایی که در شرکت وجود دارد، شنیدنی است: «تحقیقاتی وجوددارد که نشان می‌دهد برنامه‌های کمک به کارکنان مانند آنچه ما داریم باعث بهبود عملکرد و تمایل کارکنان به باقی ماندن در شرکت می‌شود. ولی دلیل انجام چنین برنامه‌هایی این نیست که برای کسب‌وکارمان مهم است، بلکه به سادگی، فقط دنبال انجام کار صحیح هستیم.»
گوگل یک هدف کلی دارد: «سازماندهی اطلاعات موجود در دنیا همراه با قابلیت دسترسی برای همه جهانیان» و البته یک شعار: «شرور نباشید» که برای تحقق آن، کارهای ویژه‌ای انجام می‌دهد. رویکرد آنها برای مدیریت پرسنل باهوش این‌گونه است: «به آنها بگویید که چه کاری انجام دهند ولی به آنها نگویید چگونه این کار را انجام دهند، زیرا افراد باهوش از اینکه مشخص کنند کار را چگونه انجام دهند لذت می‌برند و اغلب با میل وارد چالش می‌شوند.»
آزادی عمل بالایی که گوگل برای کارکنانش قرار داده بی‌نظیر است چرا که به این نتیجه رسیده‌اند که آدم‌های باهوش گوگل افرادی نیستند که به آنها بشود به عنوان کارکنان صبح تا عصر نگاه کرد.آنها کسانی هستند که باید از آنها خواست که چه کاری انجام دهند و دیگر منتظر ماند تا آن کار را آن‌گونه که مایلند انجام دهند برای همین است که در این شرکت هر فرد می‌تواند هر موقع که تمایل داشت به مسافرت برود چرا که مدیران آن معتقدند اگر فردی خواست به مسافرت برود، حتما نیاز به این کار داشته است.
یکی دیگر از دلایل موفقیت این شرکت آن است که کارتیمی در اینجا به مفهوم واقعی آن انجام می‌شود چرا که کارکنان برای اجرای پروژه معمولا در کنار هم هستند و نیازی نیست که زنگ بزنند و ایمیل بفرستند ضمن آنکه کارکنان هر هفته یکبار از عملکرد خود یک یادداشت برای همه ارسال می‌کنند، این به اشتراک‌گذاری گامی موثر در همسان‌سازی اطلاعات و رفع عیوب کاری و رسیدن به یک عملکرد مطلوب ارزیابی می‌شود. البته گوگلی‌ها معتقدند: «بیشتر، بیشتر از کمتر می‌داند.» برای همین تصمیم‌گیری بر اساس نظر همه صورت می‌گیرد.
در این شرکت در هر یک از زمینه‌هایی که فعالیت صورت می‌گیرد، تعدادی آنالیزور و متخصص دائم در حال جمع‌آوری اطلاعات به روز در آن زمینه هستند که این امر ضریب موفقیت اقدامات آتی مجموعه گوگل را افزایش می‌دهد و خوب می‌دانیم که همه دوست دارند در تیمی عضو باشند که همیشه برنده هستند و نتایج عالی می‌گیرد، همین عضویت در تیم برنده از نظر من یک عامل پنهان از رضایت شغلی است که بر جذابیت‌های گوناگون این شرکت اضافه می‌کند. شاید به‌خاطر همین موضوع است که همه ساله تعداد بالایی از درخواست‌های کار از افراد و دانشگاه‌های گوناگون به این شرکت ارسال می‌شود. اما باید بدانیم که این شرایط مساعد و خوب به‌راحتی هم نصیب همه نمی‌شود. هرکس که متقاضی استخدام در گوگل است، باید حداقل با 6 نفر مصاحبه اختصاصی انجام دهد و در نهایت فرد، با نظر کمیته ناظر که عالی‌رتبه‌ترین مدیران گوگل هم در آن عضو هستند استخدام می‌شود. این فرآیند طولانی در نهایت سودآوری زیادی را در آینده رقم خواهد زد، چرا این تفکر در آن شرکت وجود دارد که برای گذشتن از خوب و رسیدن به عالی، باید کارکنانی داشت که عالی باشند.
ضمنا یادمان باشد مجموعه گوگل دربردارنده کارمندانی است که اگرچه کارمند هستند، ولی هر یک از آنها افرادی توانمند هستند که در زمینه کاملا تخصصی فعالیت می‌کنند که در عالم مدیریت به آنها ادهوکرات می‌گویند (گروه کارشناسان و متخصصان) که با رسمیت و رسمی‌سازی رابطه‌ای معکوس دارند؛ یعنی به‌دلیل توانمندی‌هایشان، رفتار سازمان‌ها با آنها متفاوت‌تر و در کل آزادانه‌تر است و معمولا این افراد در سازمان‌هایی که دیدگاه مشارکتی دارند بیشتر حضور دارند و بازخورد آنها در کارهای پروژه‌ای به مراتب بیشتر و بیشتر خواهد بود. برای همین شاید بتوان گفت که این رفاهیات (در کار و شیوه انجام آن و نیز حقوق دستمزد و...)به نوعی به‌صورت کاملا طبیعی باید برای این نوع از افراد وجود داشته باشد.
با مطالعه مختصر روی 20شرکت در جدول، لیستی از مزیت‌های که آنها به کارکنان خود ارائه می‌دهند به شرح زیر استخراج گردید:
1- داشتن فضای کاری فیزیکی مناسب چند هزار متر مربعی
2- آزادی عمل در انجام کار(بدون قید ساعت کاری) و حتی در خانه
3- امکاناتی در جهت حفظ سلامت جسمی و روانی (سالن‌های ورزشی، استخر، حمام، اتاق‌های ماساژ، اتاق بازی، اتاق موزیک، اتاق فیلم، اتاق خواب)
4- پرداخت کمک هزینه تحصیلی
5- رفتن به مسافرت (به تشخیص کارمند بدون قید و شرط)
6-پرداخت کمک هزینه تحصیلی به فرزندان
7- پرداخت هزینه نگهداری از فرزندان
8- ویزیت پزشک از کارمند در محل کار
9- ارائه وعده‌های غذایی ارگانیک
10- ارائه یک یا چند وعده غذایی رایگان
11- ارائه تنقلات و انواع نوشیدنی رایگان
12- امکاناتی درخصوص خودرو (کارواش، تعویض روغن)
13- هزینه تهیه پوشاک و نیز خشکشویی در محل کار
14- پرداخت 100درصدی هزینه بیمه
15- حقوق و دستمزد بالا
که هر شرکت تعدادی یا برخی از آنها را ارائه می‌دهد، البته یادمان نرود که به همین نسبت هم امنیت شغلی پایین‌تر است، چرا که سازمان‌هایی همچون googel با بیش از 42 هزار کارمند یا sas بابیش از 13 هزار نفر کارمند، در صورتی هزینه‌های سرسام‌آور بالا را مقرون به صرفه می‌داند که خروجی کارکنان اثر مستقیمی در افزایش سودآوری سازمان داشته باشد. در خاتمه با کمی تامل در لیست بالا و دقت در زمینه فعالیت آنها مشخص می‌شود که نوع کسب‌وکار این شرکت‌ها به گونه‌ای است که در آنها می‌شود آزادی عمل بالایی به کارکنان داد، درست برعکس برخی کسب و کارهای دیگر که چون در اصطلاح فیزیکی‌تر هستند، عملا این امکان وجود ندارد.
برای همین می‌توان تصور کرد در آینده هم شرکت‌ها و کسب‌وکارهایی موفق‌تر خواهند بود که در حوزه فناوری اطلاعات باشند یا بیشتر مجازی‌تر و مشاوره‌ای‌تر باشند و طبیعتا عامل اصلی در آنها هم نیروی انسانی توانمندی خواهد بود که به‌دلیل اوج گرفتن رقابت و نزدیکی نوع و ماهیت اقدامات شرکت‌ها و سازمان‌ها، داشتن آنها، آن هم از نوع عالی بسیار سرنوشت‌ساز
خواهد بود.
* معاون آموزش موسسه اعتباری ثامن و عضو انجمن مدیریت ایران
