بعد از چندین کیلومتر گردش و پیاده روی با مرجان در جنگلهای شمال تصمیم گرفتم که ضبط ماشین را روشن کنم تا آهنگی گوش کنیم. هفت روز بود که ما در جنگل بودیم و به جز آواز پرنده ها چیز دیگری نشنیده بودیم.

محققان دریافته اند که موسیقی اثر بسیار مهمی بر حافظه ما دارد. ما آهنگ های مختلف را با احساسات، افراد و مکان های مختلف در ذهنمان پیوند می دهیم. این به آن معنی نیست که موسیقی تنها اثر موجود در حافظه است: عکس هایی که می گیریم، منظره هایی که می بینیم، و نوشته هایم درمورد آن سفر گردشی به من کمک می کند آن خاطره را برای سالهای دراز در ذهنم نگه دارم.

اما تجزیه و تحلیل اینکه چطور موسیقی خاطرات را به یادمان می آورد چندان آسان نیست. تاثیر موسیقی بر حافظه ما بیشتر از سایر محرک ها مثل تصویر، کلمات یا رایحه هاست؟ ما نمی دانیم، اما یک گروه تحقیقی اولین قدم را در درک تاثیر موسیقی بر حافظه برداشته است.

محققان بیش از 1500 کلیپ از 100 آهنگ برتر پاپ و R&B را در چند دهه اخیر جمع آوری کردند. ایده این بود که نمونه ای از آهنگ هایی که دانشجویان و دانش آموزان به احتمال زیاد در دوران نوجوانی خود گوش می کردند جمع کنند. آنها 329 دانشجو و دانش آموز را برای گوش دادن به این کلیپ ها به کار گرفتند. هر دانش آموز به 30 آهنگ به طور تصادفی گوش می داد که این آهنگ ها جزء معرف ترین آهنگ هایی بود که وقتی فرد بین 7 تا 19 سال سن داشت به بازار آمده بود.

شرکت کننده ها هر آهنگ را برحسب درجه آشناییت با دوست دارم/دوست ندارم درجه بندی کردند و سپس از آنها خواسته شد بگویند آیا این آهنگ ها خاطره ای را در ذهن آنها زنده کرده یا خیر. آنها نشان دادند که چه احساساتی را با آن خاطره در ذهنشان پیوند داده اند. و آخر سر برای هر خاطره باید آنچه را که به خاطر آورده بودند را می نوشتند.

به طور متوسط، دانش آموزان توانستند نیمی از آهنگ ها را تشخیص دهند. ولی آیا این آهنگ ها توانسته بودند خاطره های قوی تری را در ذهن آنها زنده کنند؟ نمودار زیر داستان را توضیح می دهد:

هرچه میزان آشنایی شرکت کننده ها با آهنگ ها بیشتر بود، قدرت خاطراتی که با آن آهنگ ها پیوند داده بودند نیز بیشتر می شد. آهنگ های خیلی آشنا در اکثر موارد  با یک خاطره ارتباط داشت. به طور کل، تقریباً 30 درصد از آهنگ ها خاطره هایی را برای شرکت کننده ها زنده کرده بود. آیا این خاطرات مربط به یک دوره خاص در کودکی یا نوجوانی آن افراد می شد؟ همیشه به نظر من اینطور می آید که افراد در سن 50 تا 60 سالگی آهنگ هایی که مربوط به دوران نوجوانی آنها باشد را ترجیح می دهند. آیا این مشاهده در زمان این تحقیق هم به اثبات رسید؟ تقریباً نه. به این نمودار نگاهی بیندازید:

خط تیره ها تعداد کلی آهنگ هایی که هر سال در زندگی شرکت کننده ها پخش شده بود را نشان می دهد. خط پر نشان می دهد که چطور بسیاری از آن آهنگ ها خاطره هایی را برای شرکت کننده ها زنده کرده است. نسبت آهنگ های مربوط به خاطره ها در طول دوره تحصیل ثابت نبوده است—آهنگی که در سن 7 سالگی فرد پخش شده بود درست مثل آهنگی که در 17 سالگی 17 پخش شده بود خاطره ای را زنده می کرد.

بااینکه آهنگ هایی که "خوشایند" درجه بندی شده بودند بیشتر از آن آهنگ هایی که "ناخوشایند" درجه بندی شده بودند خاطره ای را زنده می کردند اما هیچ الگوی ثابتی برای خوشایند بودن آهنگ ها وجود نداشت—به نظر می رسد که همه آن به اولویت ها و علایق شخصی افراد برمی گردد: آهنگ هایی که فرد دوست دارد همیشه برای او توام با خاطره است. اما آیا آهنگ هایی که دوست داریم با یک خاطره در ذهن ما پیوند خورده یا آن آهنگ را دوست داریم چون از آن خاطره داریم؟ از آنجا که این فقط یک همبستگی است تحقیق حاضر قادر به پاسخگویی آن نیست.

همچنین این تحقیق قادر به پاسخگویی به این مسئله نیست که این خاطرات تا چه میزان صحیح هستند—فقط به طور کلی نشان می دهد که چطور موسیقی می تواند با قدرت حافظه ما در ارتباط باشد. البته این به هیچ وجه بی ارتباط نیست چون حافظه ما، چه صحیح چه غلط، آن چیزی است که از طریق آن گذشته مان را مرور میکنیم. همانطور که محققان می گویند، خیلی جالب است که نوع خاطراتی که با موسیقی زنده می شود را با خاطراتی که با منابع دیگر مثل تصاویر یا کلمات در ذهنمان زنده می شود مقایسه کنیم. تعداد زیادی از خاطراتی که در این تحقیق قرارداشت درمورد رقص و ماشین سواری بود—درست مکان هایی که مردم اغلب به موسیقی گوش می دهند. شاید خاطراتی که با تصویر زنده می شود کاملاً متفاوت با این باشد!

کدام آهنگ شما را یاد کدام خاطره می اندازد؟ میتوانید در بخش نظرات آنرا بیان کنید!