بیت کوین اولین ارزی در جهان است که عاری از نظارت بانک‌های مرکزی است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند بیت‌کوین یک تکنولوژی انقلاب‌گونه است که اگر درست مدیریت شود، تحولاتی بزرگ در بازارهای ارز به‌وجود خواهد آورد. با این وجود هنوز این ارز جدید گمنام باقی مانده است و حتی در آمریکا 76 درصد مردم از تولد این ارز جدید اطلاعی ندارند. بیت‌کوین هنوز در ابتدای راه است و سال‌های اولیه هر تکنولوژی، با ظرفیت بالقوه‌ای که دارد صرف ایجاد زیرساخت‌ها و رفع نواقص می‌شود. از این ارز می‌توان برای خرید کالا و همچنین پرداخت‌های بین‌المللی ساده و ارزان استفاده کرد.
در پرونده پیش‌رو به‌منظور بررسی بیت‌کوین ضمن معرفی ویژگی‌های جدید این ارز مجازی به موضع دولت‌ها در برابر بیت‌کوین و محاسن و معایب آن خواهیم پرداخت.
بیت‌کوین ارزی جدید است که در سال 2009 ایجاد شد. گفته می‌شود به‌وجودآورنده آن فردی گمنام است که از نام مستعار ساتوشی ناکاموتو استفاده می‌کند. تراکنش‌ها با این ارز مجاری یا دیجیتال بدون هرگونه واسطه نظیر بانک، صورت می‌گیرد، هیچ کارمزدی برای تراکنش‌ها وجود ندارد و نیازی نیست نام واقعی خود را اعلام کنید. در حقیت بیت‌کوین شکلی از پول الکترونیک است که از وجود بانک یا نهادهای دیگر بی‌نیاز است. غیر از بیت‌کوین ارزهای دیجیتال دیگری هم وجود دارد؛ اما آنها به اندازه بیت‌کوین مورد توجه قرار نگرفته‌اند.
بیت‌کوین به شبکه‌ای از کامپیوترها وابسته است که مسائل پیچیده ریاضی را به‌عنوان بخشی از روندی که سابقه جزئیات هر تراکنش بیت‌کوین را تایید و برای همیشه ثبت می‌کند حل می‌شود. برخلاف ارزهای معمولی که تحت نظارت بانک‌های مرکزی هستند و این نهادها تصمیم می‌گیرند چه میزان از آنها در اقتصاد گردش داشته باشد تا تورم کنترل شود و دیگر اهداف پولی تحقق یابد، هیچ نهاد مرکزی بر عرضه بیت‌کوین نظارت ندارد. ارزش بیت‌کوین شبیه دیگر کالاها و ارزها به اعتماد افراد به آن بستگی دارد.
از بیت‌کوین می‌توان برای خرید کالا به شکلی بی نام استفاده کرد. همچنین پرداخت‌های بین‌المللی ساده و ارزان خواهند بود؛ زیرا بیت‌کوین به هیچ کشوری تعلق ندارد و تحت نظارت هیچ نهادی نیست. کسب‌وکارهای کوچک به این ارز علاقه‌مند هستند؛ زیرا کارمزدی که در مورد کارت‌های اعتباری وجود دارد در استفاده از بیت‌کوین وجود ندارد. برخی افراد صرفا به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری بیت‌کوین را می‌خرند. از طرف دیگر افراد با استفاده از اپلیکیشن‌های موبایل یا کامپیوتر خود می‌توانند برای هم بیت‌کوین بفرستند. این کار شبیه ارسال پول نقد به شیوه دیجیتال است. نکته دیگر این است که اگر چه تراکنش بیت‌کوین ثبت می‌شود؛ اما نام خریداران و فروشندگان هرگز آشکار نمی‌شود. در این فرآیندها تنها مشخصات کیف پول الکترونیکی آنها مشخص است. به این ترتیب تراکنش‌های افراد با بیت‌کوین خصوصی باقی می‌ماند و آنها می‌توانند بدون آنکه به سادگی آشکار شود به خرید و فروش هر چیز بپردازند. این ویژگی می‌تواند یک نقطه ضعف باشد.
تکنولوژی بیت‌کوین حدود 5 سال پیش در شبکه اینترنت به‌وجود آمد؛ اما در سال گذشته میلادی رشد قیمت بیت‌کوین بسیار شگفت‌انگیز بود. طی سال 2013 قیمت واحد بیت‌کوین 6.000 درصد افزایش یافت و به همین دلیل کارآفرین‌ها، سرمایه‌گذاران دیگر فعالان حوزه‌های پول به سمت بازار این ارز دیجیتال هجوم آوردند؛ اما بیت‌کوین ابزاری پراستفاده نیست. اکثر آمریکایی‌ها حتی نمی‌دانند این ارز چیست. از طرف دیگر شهرت منفی آن یعنی تسهیل تراکنش‌های غیرقانونی، نوسان شدید قیمت و امنیت پایین مساله‌ای است که قبل از گسترش یافتن آن باید حل شود.
اما بسیاری از تحلیلگران معتقدند بیت‌کوین یک تکنولوژی انقلاب‌گونه است که اگر درست مدیریت شود، تحولاتی بزرگ در بازارهای ارز به‌وجود خواهد آورد. البته سرنوشت آن بسیار مبهم است؛ زیرا طی چند سالی که از ظهور آن می‌گذرد جهت دهی به آن، رفع نواقص و شکل دهی به آینده آن هنوز پیشرفت زیادی نکرده است. در تحقیقی که از سوی وال استریت ژورنال صورت گرفت، مشخص شد 76 درصد آمریکایی‌ها آشنایی با این ارز دیجیتال ندارند و 90 درصد هم اعلام کردند: طلا را به بیت‌کوین ترجیح می‌دهند. از دید تحلیلگران و متخصصان، سادگی در استفاده، رایگان بودن و امنیت نسبی ویژگی‌هایی هستند که سبب شد صد میلیون نفر در جهان از ایمیل استفاده کنند، بدون آنکه بدانند این امکان تکنولوژیک چگونه کار می‌کند. درباره بیت‌کوین هم ماجرا درست به همین شکل است. اگر ویژگی‌های آن مورد توجه مصرف‌کنندگان قرار گيرد، دلیلی برای فراگیر نشدن آن وجود ندارد. البته تلاش‌هایی در این مسیر صورت گرفته است. برای مثال، اگر شما یک گوشی هوشمند داشته باشید استفاده از بیت‌کوین راحت‌تر از استفاده از کارت اعتباری است و کسب‌و‌کارها برای پذیرش پرداخت با بیت‌کوین نیازی به داشتن حساب کسب‌و‌کار ندارند. به عبارت دیگر این سیستم پرداخت به‌طور کامل سیستم بانکی را دور می‌زند. همچنین رایگان بودن یک جذابیت بزرگ براي آن محسوب می‌شود.
در ادامه به سوالاتی که در زمینه این ارز دیجیتال مطرح است پاسخ می‌دهیم:
چطور بیت‌کوین یک تکنولوژی انقلاب گونه است؟ واقعیت این است که بیت‌کوین کسری کوچک از کل تراکنش‌ها را تشکیل می‌دهد اما این ظرفیت را دارد که ساختار امور مالی جهان را تغییر دهد. تازه‌ترین داده‌ها نشان می‌دهد در هر روز 63 هزار تراکنش بیت‌کوین در جهان صورت می‌گیرد درحالی‌که تراکنش‌های مستر کارت و ویزا ده‌ها هزار عدد در ثانیه است. اما بیت‌کوین در بازارهای نوظهور از مزیت رقابتی برخوردار است زیرا در این بازارها یک سوم افراد به دنیای مالی دسترسی ندارند.
در حقیقت بیت‌کوین یک تکنولوژی انقلاب گونه است که با ارائه خدمات بانکی به افراد فقیر در بازارهای نوظهور، جایی که تعداد بانک‌ها کم است یا اصلا وجود ندارد به این افراد امکان انجام فعالیت‌های مالی می‌دهد. از آنجا که بیت‌کوین یک تکنولوژی جهانی است می‌تواند از مرزهای جغرافیایی عبور کند و به افراد در اقتصادهای در حال توسعه امکان فروش محصولات و خدمات خود را از طریق سیستم‌های پرداخت موبایل بدهد، صرف‌نظر از اینکه آیا آنها به بانک دسترسی داشته باشند یا نداشته باشند. در اقتصادهای نوظهور تعداد تلفن‌های همراه بیش از حساب‌های بانکی است.
چطور بیت‌کوین با رشدی چنین بالا هنوز برای اکثر افراد ناشناخته باقی مانده است؟ برای پاسخ دادن به این پرسش ضروری است به نو بودن بیت‌کوین توجه شود. بیت‌کوین در ابتدای راه است و سال‌های اولیه هر تکنولوژی، با ظرفیت بالقوه‌ای که بیت‌کوین دارد صرف ایجاد زیرساخت‌ها و رفع نواقص می‌شود. در حال حاضر کارآفرین‌ها مشغول ایجاد پایه‌ای‌ترین جنبه‌های آن از جمله کیف پول الکترونیک و خدمات استخراج بیت‌کوین هستند. امروزه بیت‌کوین در آغاز ورود به فاز سرمایه‌گذاری است که در آن سرمایه‌گذاران ریسک‌پذیر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و دیگر نهادهای مالی، سرمایه‌گذاری در آن را آغاز کرده‌اند اما این تکنولوژی هنوز برای مصرف‌کنندگان آماده نیست.
نوسان ارزش بیت‌کوین چه میزان است؟ قیمت بیت‌کوین به دلار که در بازار ارزی آنلاین بیت اسمیت نشان داده می‌شود از حدود 30 دلار در سال 2012 به بیش از 1100 دلار در ماه دسامبر سال 2013 افزایش یافته است، زیرا تعداد بیشتری از افراد از آن مطلع شدند و سفته بازها وارد بازار بسیار پرنوسان آن شدند. اما افزایش توجه نهادهای نظارتی و نگرانی دراين باره که بیت‌کوین بیش از آنچه قبلا تصور می‌شد، در برابر تقلب آسیب‌پذیر خواهد بود سبب کاهش قیمت آن شده است. در روزهای اخیر قیمت آن حدود 610 دلار بوده است.
در کجا می‌توان از بیت‌کوین استفاده کرد؟ هواداران بیت‌کوین می‌گویند روزی خواهد رسید که مصرف‌کنندگان می‌توانند از این ارز مجازی برای خرید آنلاین و دیگر تراکنش‌های الکترونیک به شکلی گسترده استفاده کنند. برخی خرده فروشي‌های آنلاین نظیر اوواستاک و فروشگاه‌های فیزیکی اغلب در عملیات‌های خرد مدتی است بیت‌کوین را می‌پذیرند اما هنوز استفاده از آن فراگیر نشده است.
منتقدان بیت‌کوین می‌گویند ارزش آن بیش از حد پرنوسان است که بتوان امیدوار بود از آن به شکلی گسترده استفاده شود. آنها هشدار می‌دهند که فقدان مقررات نظارتی نقطه ضعف آن محسوب می‌شود، همچنین می‌توان از آن برای پرداخت بهای مواد مخدر و دیگر تراکنش‌های غیر قانونی استفاده کرد.
چطور می‌توان بیت‌کوین را ذخیره، معامله و خرج کرد؟ بیت‌کوین‌ها در کیف پول‌های دیجیتال با کلیدهای منحصربه‌فرد نگهداری می‌شوند. تراکنش‌ها با ارسال بیت‌کوین‌ها از یک کیف پول به کلید منحصربه‌فرد کیف پول دیگر طی روندی رمزگذاری شده که توسط کامپیوترها در شبکه بیت‌کوین تایید می‌شود انجام می‌گیرد. کیف پول‌های بیت‌کوین را می‌توان در بازارهای مجازی ارز مثل بیت استمپ و BTC-E به شکل آفلاین یا آنلاین نگهداری کرد.
بیت‌کوین چگونه ایجاد می‌شود؟ سیستم به‌گونه‌ای طراحی شده که کامپیوترهایی که کار تایید تراکنش‌ها را انجام می‌دهند گاه به گاه با ایجاد بیت‌کوین‌های جدید، از روندی که استخراج بیت‌کوین نامیده می‌شود، پاداش می‌گیرند. افزایش ارزش این ارز مجاری بازاری برای کامپیوترها و چیپ‌هایی که به‌طور خاص برای محاسبات رمزگذاری شده مورد استفاده در بیت‌کوین طراحی شده‌اند بازار پدید آورده است. بنا به اعلام برخی منابع، از زمان رواج بیت‌کوین حدود 12.4 میلیون بیت‌کوین به ارزش 6.2 میلیارد دلار با قیمت‌های اخیر استخراج شده است.
برای بازار ارزی مونت گاکس چه اتفاقی افتاد؟ این بورس مستقر در توکیو پس از شناسایی فعالیت‌های غیرمعمول عملیات خود را متوقف کرد و روز پنج‌شنبه هفته پیش به ناگهان معاملات متوقف شد. یک سند تایید نشده که در اینترنت پخش شد و گفته می‌شود برنامه بحران برای بورس مونت گاکس بوده است نشان می‌دهد بیش از 744 هزار بیت کوپن در یک سرقت ناپدید شده است. مونت گاکس قبل از آنکه به محلی برای معامله بیت‌کوین تبدیل شود، به عنوان یک وب‌سایت برای معامله کارت‌های تجاری تاسیس شده بود.
سرنوشت بیت‌کوین چه خواهد شد؟ منتقدان بیت‌کوین می‌گویند نقص آشکار بورس
مونت گاکس ثابت می‌کند این ارز که تحت هیچ نظارت قرار ندارد اصلا برای استفاده گسترده آماده نیست؛ اما طرفداران بیت‌کوین معتقدند ما در دوران اولیه ارزهای مجازی هستیم و بورس‌های جدید بیت‌کوین و دیگر شرکت‌های تازه‌تاسیس برای رفع نواقص بیت‌کوین و فراگیر کردن آن تحت نظارت سرمایه‌گذاران و متخصصان مالی قرار دارند. بسیاری از طرفداران بیت‌کوین هنوز هم امیدوار هستند یک سیستم ارزی دیجیتال به‌وجود آید که از دخالت یا کنترل دولت رها باشد.
منبع: خبرگزاری رویترز
