احتمالاً به این دلیل اینجا هستید که برای موقعیت و شغل خود اهمیت قائلید و آمادگی ساختن یک زندگی شاد، رضایت بخش و موفق را دارید.

یک بخش این راهنما درباره این است که رضایت مندی برای شما چه مفهومی دارد:

همه ما با چیزهای گوناگونی احساس رضایت  و شادی می کنیم. به همین دلیل ، به جای اینکه دنباله روی برنامه دیگران باشید باید خودتان به فکر بیفتید.

بخش دیگر به این می پردازد که چه زمانی فرصتها رخ می دهد (زیرا اگر سخت کار می کنید و در مورد کارهایتان می اندیشید حتماً فرصتها رخ می دهند.) و شما مهارت های کافی جهت بهره برداری از این فرصتها را دارید.

به همین دلیل است که به کارگیری روش سیستماتیک جهت توسعه مهارتهایتان بسیار اهمیت دارد. تا هر زمان که به آنها نیاز داشتید در دسترس باشند.

ایجاد طرح توسعه فردی نقطه شروع این کار است.

این راهنما شما را در ایجاد طرح توسعه فردیتان کمک می کند. در این راهنما فرآیندهای گام به گام بهمراه فرمهای نمونه و دستورالعملهایی یافت می کنید که برای برنامه ریزی توسعه مهارتهای ضروری یک کار رضایت بخش و موفق می توانید از آنها استفاده کنید. (ابزارهایی مثل SWOTو PEST  و تکنیک هایی مثل اهداف SMART که همگی بخشی از فرآیند هستند و با بکارگیری آنها در برنامه ریزی خود، به یک طرح ذهنی کامل می رسید که می توانید برای دستیابی به اهداف شغلی خود از آن پیروی کنید.

طرح توسعه فردی شما شامل 7 گام اساسی می باشد که ما آنها را به سه بخش تقسیم کرده ایم:

الف- شناخت خود

ب‌-تعیین اهداف شغلی

ج‌-ایجاد طرح توسعه فردی

هر یک از این بخشها، مقدمه بخش بعدی می باشد. بنابراین به شما توصیه می کنم مطالب را بترتیب مطالعه نمائید.

امیدوارم از این راهنما لذت ببرید و برای شما مفید واقع شود.

چرا طرح توسعه فردی

آیا شما روی شغلتان کنترل کامل دارید؟ آیا در مورد چیزهایی که در آینده می خواهید بدست آورید ایده شفافی دارید؟ و آیا در مسیر رسیدن به شغل رؤیایی خود گام بر می دارید؟ اگر اینطور نیست این خطر وجود دارد که هرگز رویاهایتان را نبینید.

اگر مسیر شغلی خود را به کسانی مانند سازمانتان، رئیستان، شریکتان، یا حتی والدینتان واگذار کرده اید، این خطر شما را تهدید می کند که در مسیر مورد علاقه خود حرکت نکنید. و اگر برای رسیدن به رویاهایتان تلاش نمی کنید به این معناست که برای رسیدن به رؤیاهای  شخص دیگری تلاش می کنید. این کناره گیری از مسیر شغلی گاهی اوقات حتی بدون اینکه متوجه شوید رخ می دهد.

به سناریوی زیر توجه کنید:

جیم مدت 3 سال در شغل فعلی خود بوده است شغل او بسیار راحت بود و می دانست از او چه انتظاری می رود، رئیس خوبی داشت و همکارانش با او دوست بودند.

زندگی بسیار عالی بود، 6 ماه دیگر هم گذشت و جیم متوجه گذر زمان شد. هر روز شمارش معکوس برای رسیدن به ساعت 00/4 .

او نیاز به هیجان و درگیری بیشتری داشت. تفریحات یکنواخت گذشته دردی را دوا نمی کرد. زمان تغییرات اساسی فرا رسیده بود. تغییرات کجا بودند؟

مطمئناً او برای مدت کافی در این شغل بوده است که سزاوار نوعی ترقی مثل شغل جدید یا تغییر شرکت باشد.

بدبختانه هیچ کس به جیم نگفته بود که نه شرکت و نه رئیس او مسئول رضایت او نیستند. هیچ کس این راز را نگفته بود که اگر امروز همان کار دیروز را انجام می دهی، نتیجه فردا هم همین خواهد بود.

شما باید بیش از حد فعالیت کنید و طرز فکر خود را در مورد شغلتان تغییر دهید و زمانیکه کنترل را بدست گرفتید متوجه می شوید که تنها راه رسیدن به خواسته هایتان، چه شخصی و چه شغلی، اولاً فکر کردن به این موضوع که کجا می خواهید بروید و دوماً تهیه یک برنامه و سوماً شروع حرکت است.

-        

-        

-         در نهایت کمبودهای مهارتی و تجربه ای خود را تعیین و یک طرح عملیاتی برای پوشش آنها ایجاد می کنید. و به کمک آن حرکت خود را به سمت اهدافتان آغاز می نمائید.

الف- شناخت خود

کشف هویت و خواسته های خود

برنامه ریزی توسعه فردی درباره تهیه یک هدف بلند مدت شغلی و پیدا کردن مسیر رسیدن به آن می باشد.

قبل از اینکه بتوانید تشخیص دهید در دراز مدت چه می خواهید بکنید باید به چندین موضوع توجه کنید. شما در چه کاری خوب هستید؟ در چه کاری زیاد خوب نیستید؟ چه فرصتهایی وجود دارد؟ و آیا این فاکتورها فراتر از کنترل شما هستند و روی هدف شما تأثیر می گذارند؟

برای پاسخگویی به این سوالات ما توانسته ایم دو ابزار کلاسیک کسب و کار بنام های SWOT و PEST را متناسب با استفاده شخصی شما تغییر دهیم.

به کمک این تحلیل ها شما به یک درک قوی دست پیدا می کنید که در حال حاضر کجا هستید و در آینده کجا باید باشید تا شانس بیشتری برای موفقیت داشته باشید.

تحلیل SWOT

این کلمه در دنیای کسب و کار مخفف نقاط قوت و نقاط ضعف یک سازمان و فرصت ها و تهدیدهایی است که با آن مواجه می شود. این ابزار علاوه بر سازمان می تواند برای شما نیز بسیار قدرتمند باشد: با دانستن نقاط قوت خود می توانید خود را بر روی کارهایی که خوب انجام می دهید متمرکز کنید و با درک نقاط ضعف می دانید از چه چیزهایی دوری کنید و چه چیزهایی را ارتقاء دهید و چه مواقعی از افراد ماهر کمک بگیرید.

ترکیب موارد SWOT نیز بسیار مفید می باشد، نقاط قوت و فرصت ها به شما در تعیین اهداف بلند مدت شغلی کمک می کند. نقاط ضعف و تهدیدها نیز احتمال موفقیت را کاهش می دهند و بایستی با برنامه ریزی آنها، احتمال دستیابی به اهدافتان را افزایش دهید.

برای شروع یک SWOT از خودتان سوالاتی در مورد پیرامون خود می پرسید و فرم چهاربخشی SWOT صفحه 8 را تکمیل می نمایید که بخش های مختلف فرم در ادامه توضیح داده شده است.

نقاط قوت

هدف اینست که بفهمید چه چیزهایی شما را از بقیه متمایز می نماید و از نظر دیگران چه چیزهایی در شما بارزتر می باشد؟

وقتی درباره نقاط قوت خود فکر می کنید آنها را به مهارت های کاری خود محدود نکنید و به تمام تجربیات و فرصت های پیشرفت که تا بحال داشته اید فکر کنید مثلاً آموزش هایی که دیده اید، استعدادهایتان، فاکتورهای شخصیتی و علایق.

جهت تکمیل فرم نقاط قوت خود به سوالات زیر پاسخ دهید:

-         شما در چه کاری واقعاً خوب هستید؟

-         دیگران چه مهارت هایی را در شما می بینند؟

-         چه کاری را بهتر از همکارانتان انجام می دهید؟

-         برای چه کاری تصدیق و تشویق شده اید؟

-         آیا از خودتان رضایت دارید و به خود افتخار می کنید؟

-         چه تجربیات، منابع یا ارتباطاتی دارید که دیگران ندارند؟

نظر دوستان و خانواده خود را نیز درباره نقاط قوت خود جویا شوید زیرا ما معمولاً عادت داریم خود را کوچک ببینیم، علاوه بر آن وقتی نقاط قوت خود را از زبان دیگران بشنوید موجب افزایش اعتماد به نفس شما خواهد گردید.

نقاط ضعف

حالا نوبت شماست که واقع بینانه در مورد کارهایی که در آن خوب نیستید و یا می توانید بهره وری خود را افزایش دهید فکر کنید. ما نقاط ضعف خود را لیست می کنیم  تا بتوانیم با مدیریت و کاهش آنها مسیر اهداف خود را هموار نمائیم.

در این مرحله سعی نکنید خود را گول بزنید: همه ما نقاط ضعف داریم و ترفند اصلی ، همان شناخت نقاط ضعف و مدیریت صحیح آنها می باشد. البته در این کار زیاد هم نباید سخت گیر باشید.

می توانید برای تکمیل بخش نقاط ضعف از سوالات زیر کمک بگیرید:

-         در چه کارهایی با وجود تلاش بسیار، ناکام هستید؟

-         چه کاری را برای پوشش نیازهای شغلی خود انجام می دهید؟

-         آیا نکات شخصیتی خاصی دارید که شما را از پیشرفت باز می دارد؟

-         نقطه ضعف شما از نظر دیگران چیست؟

-         در کجا آسیب پذیر هستید؟

-         کمبود تجربه، منابع یا ارتباطات خود را نسبت به دیگران در چه کارهایی حس می کنید؟

برخلاف بخش نقاط قوت، در این بخش خود را مجبور به پیدا کردن تمام نقاط ضعف نکنید و فقط دنبال نقاط ضعفی بگردید که روی رضایت شغلی شما تأثیرگذار هستند.

فرصت ها

پس از این که به درون خود نگاهی انداختید، نوبت به محیط بیرون می رسد و با پیدا کردن امتیازات اجزاء محیط بیرونی می توانید شانس موفقیت خود را افزایش دهید. برای اینکار بهتر است زمانی را خلوت کنید و با استفاده از روش طوفان مغزی (بارش افکار)، ایده های جدید و نوآورانه ای که قبلاً رخ نداده است را پیدا کنید.

-        

-        

-        

-         چگونه می توانید نقاط ضعف خود را به حداقل برسانید؟ و اگر نقاط ضعف شما برطرف می شد چه میکردید؟

-         بیشترین پتانسیل رشد خود را در کجاها می بینید؟ در شرکت فعلی خود، در شرکت دیگر یا صنعت دیگر؟

-         چه جریانهایی روی شغل فعلی شما تأثیر گذار هستند یا دنبال چه جریان هایی هستید؟

تهدیدها

در پایان به تحلیل چیزهایی که مسیر موفقیت شما را مخدوش می کند می پردازید. هر چند تهدیدها بطور مستقیم قابل کنترل نیستند ولی قابل برنامه ریزی می باشند، به همین دلیل یافتن هرچه بیشتر تهدیدها بسیار اهمیت دارد. هر چه بیشتر بدانید در آینده کمتر دچار سردرگمی می شوید.

ممکن است احساس کنید توجه و فکر کردن به تهدیدها موجب ایجاد نگرانی و استرس بیهوده می گردد ولی واقعیت اینست که اگر در مورد تهدیدهای بالقوه خود فکر نکنید در آینده دچار فشارهای بیشتری می شوید.

به یاد داشته باشید زمانیکه با مدیریت تهدیدها آمادگی لازم را بدست آورده باشید ، نیش آنها بسیار ضعیف خواهد بود.

برای کشف این خطرات می توانید سوالات زیر را از خود بپرسید:

-         آیا قبل از حرکت به سمت جلو، نقطه ضعفی دارید که باید برطرف گردد؟

-         اگر نقاط ضعف خود را نادیده بگیرید چه مشکلاتی ایجاد می کنند؟

-         با چه شکست هایی ممکن است مواجه شوید؟

-         دیگران چه موانعی را برای رسیدن به مقصدی که شما در نظر دارید، پشت سر گذاشته اند؟

توضیح: فرض بر این است که شما در شغل صحیح مشغول هستید و به توسعه در آن فکر می کنید. ولی اگر به شغل دیگری فکر می کنید بهتر است به یک مشاور شغلی در محل زندگی خود مراجعه نمائید . البته در هر صورت می توانید از تحلیل SWOT خود برای بهتر انتخاب کردن و از تحلیل PEST برای مرور کردن و از سایر مطالب جهت برنامه ریزی توسعه در آن شغل استفاده نمائید.

 تحلیل PEST

همانطور که دیدید تحلیل SWOT روی فاکتورهای درونی و محیط نزدیک شما که روی موفقیت شما تأثیرگذار هستند بحث می کند. از طرف دیگر تحلیل PEST کاوش عمیق تری درون قالب کلی ( تصویر بزرگ) فاکتورهای بیرونی که به موفقیت شما کمک می کنند و یا مسیر آن را دشوار می سازند انجام می دهد و تفاوت استفاده کردن از آن درست مانند انتخاب یک شغل پر هیجان که براساس متغییرهای جهانی استوار است با کشمکش برای بقاء در یک صنعت در حال مرگ خود را نشان میدهد.

کلمه PEST مخفف محیط های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی اجتماعی و تکنولوژیکی که در آن ها فعالیت می کنید می باشد. برای تکمیل یک تحلیل PEST ابتدا فاکتورهای بیرونی که روی اهداف شما تأثیرگذار هستند را مشخص می کنید. سپس هر یک از آنها را از بابت فرصت ها و تهدیدهای ذاتی که ایجاد می کنند تحلیل می کنید. تحلیل PEST نیز درون جدولی شبیه SWOT تنظیم می گردد. از سوالات زیر برای تکمیل جدول PEST خود در صفحه 11  استفاده نمائید.

فاکتورهای سیاسی

در اینجا تأثیرات احتمالی دولت و سیاست های دولت را روی فرصت های مورد نظر خود ارزیابی می کنید.

-         کدام قوانین و آیین نامه های جدید روی آن فرصت تأثیرگذار هستند؟

-         آیا برخی از آنها روی چیزهایی مثل توانایی من و کار در یک منطقه خاص، کسب درآمد و امنیت کاری من، تأثیرگذار هستند؟

-         آیا تغییرات قابل پیش بینی در دولت یا سیاست های دولت وجود دارد؟

-         این تغییرات و رخدادها چه فرصت ها و تهدیدهایی را فراهم می کنند؟

­فاکتورهای اقتصادی

در اینجا به فاکتورهای پولی که روی تصمیمات شما در تعقیب اهداف خود تأثیرگذار هستند توجه می کنید.

-         میانگین سطح سود و پاداش در شغل ها و صنایع مورد علاق من چقدر است؟

-         آیا حقوق ها در حال بالا رفتن یا پایین آمدن هستند و یا بدون تغییر باقی می مانند؟

-         نرخ بیکاری کنونی و نرخ بیکاری قابل پیش بینی در این بخش ها چقدر است؟

-         در این شغل ها تقاضای بلند مدت مردم چیست؟

-         آیا می توانم نیازهای اقتصادی خود را با حقوق و پاداش پیش بینی شده برطرف نمایم؟

-         این تغییرات و فاکتورهای محیطی چه فرصت ها و تهدیدهایی را فراهم کنند؟

فاکتورهای فرهنگی اجتماعی

جریان های اجتماعی بر میزان جذب یک فرصت خاص تأثیرگذار هستند. چیزهایی که باید توجه داشته باشید عبارتند از :

-         چه جریان های آماری و جمعیتی روی این صنایع تأثیرگذار خواهند بود؟

-         آیا پیش نیازهای آموزشی آنها تغییر خواهد کرد؟

-         آیا عواملی مثل سبک زندگی و تغییرات فرهنگی وجود دارند که روی جذب این شغل ها تأثیر بگذارند؟

-         آیا در هنگام تصمیم گیری انتظاراتی از جانب خانواده شما نیز باید مورد توجه قرار بگیرد؟ چگونه روی موفقیت شما تأثیرگذار خواهند بود؟

-         این شرایط (فرهنگی اجتماعی) چه فرصت ها و تهدیداتی را فراهم می کنند؟

فاکتورهای تکنولوژیکی

در پایان باید به تأثیرات تکنولوژیک روی تصمیمات شغلی خود توجه فرمائید. به یاد داشته باشید که تغییرات تکنولوژیک به سرعت صورت می گیرند و ممکن است به علت عدم توجه به آنها دچار عقب ماندگی شوید.

-         جریانات تکنولوژیکی تأثیرگذار روی شغلی های مورد نظر شما کدامند؟

-         آیا بعضی از آن شغل ها در چند سال آینده با تکنولوژی جایگزین می گردند؟

-         چه تکنولوژی هایی برای جایگزین شدن در حال پدیدار شدن هستند و شما چگونه آن مهارت را کسب می کنید؟

-         تکنولوژی چگونه روی نوع کار ما و روش رقابت کاری ما تأثیر می گذارد؟

-         شرایط تکنولوژیکی چه فرصت ها و تهدیداتی را فراهم می کند؟

تحلیل فرصت

بعد از تحلیل SWOT ممکن است فرصت های زیادی را پیش روی خود دیده باشید و حالا که تحلیل PEST را به اتمام رسانده اید ممکن است متوجه شوید که برخی از آنها بسیار هیجان انگیز و برخی دیگر ارزش پیگیری را نداشته باشند.

اکنون زمان آن است که بهترین فرصت ها را با جزئیات بیشتری بررسی و فرصت های اصلی خود را مشخص نمائید. برای اینکار ممکن است با افرادی که برای فهمیدن علاقه اصلی خود این کارها را انجام داده اند و گزارشات صنایع و شرکت های درون آن صنایع را بررسی کرده اند به گفتگو بپردازید و آنها مناسب بودن نقاط قوت شما را در هر یک از مسیرهای شغلی تأئید نمایند.

با این کار مطمئن می شوید مسیر توسعه ای که انتخاب کرده اید بهترین فرصت ها و کمترین موانع را به شما می دهد.

پس از انتخاب بهترین فرصت ها به نقاط ضعف و قوت خود در SWOT و جریان ها و رویدادهایی که در PEST مشخص کرده اید توجه کنید و هر یک از آنها را تحت عنوان فاکتور حمایت کننده یا فاکتور بازدارنده علامت گذاری کنید.

در این مرحله می توانید علایق شخصی خود را نیز دخیل نمائید تا جذابیت شغلی را نیز در طرح توسعه خود لحاظ کرده باشید.

 از فرم تحلیل فرصت در صفحه 14  برای مرتب سازی و دسته بندی فاکتورهای حمایت کننده و باز دارنده ای که علامت زده اید استفاده نمائید.

سپس این گزینه ها را آنقدر محدود کنید تا به یک یا دو فرصت پیشنهادی کاملاً جذاب و مناسب برسید. (در این مرحله هر چه عملیات محدودسازی را بیشتر انجام دهید می توانید انتخاب بهتری داشته باشید.)