اسم میگو كه می‌آید، یاد قصه‌های مجید می‌افتیم كه با آن لهجه زیبا و شیرین اصفهانی بخشی از خاطرات كودكی‌مان را تداعی می‌كند. یادش بخیر، برای اینكه به بی‌بی بفهماند میگو چه خاصیت‌هایی دارد و برای یادگیری ریاضی مفید است، چه تلاش‌هایی كه نكرد. آن سال‌ها هنوز فرهنگ مصرف میگو در ایران آنچنان كه باید جا نیفتاده بود، اما امروز این فرهنگ‌سازی صورت گرفته و مردم به میگو به‌عنوان یك غذای مغذی و مفید نگاه می‌كنند نه به‌عنوان یك موجود از گونه خرچنگ‌ها كه به قول بی‌بی قصه‌های مجید آدم با ملخ خوردن به جایی نمی‌رسد.

خوشبختانه در سال‌های اخیر تا حد زیادی این فرهنگ در كشور ما جا افتاده و میگو در رژیم غذایی خانواده‌ها جای خود را باز كرده است و با توجه به قابلیت‌ها و پتانسیل‌هایی كه در كشور وجود دارد، پرورش میگو از لحاظ اقتصادی هم توجیه‌پذیر بوده و به‌عنوان یك فرصت سرمایه‌گذاری قابل طرح است. در ادامه گزارش با جزئیات پرورش میگو آشنا خواهید شد.

شروع کسب و کار و امکانات لازم
اگر قصد دارید یک مزرعه پرورش میگو راه‌اندازی کنید، باید توجه داشته باشیدکه نخستین مسئله شما زمین مناسب برای پرورش میگو است. پرورش میگو در ایران از سال 1372 آغاز شد و بیشتر در مناطق ساحلی جنوب کشور انجام می‌شود، اما اخیرا در منطقه گمیشان استان گلستان هم اقداماتی در خصوص پرورش میگو صورت گرفته است.

با توجه به اینکه در ایران پرورش میگو در مناطق خاصی صورت می‌گیرد که عموما دور از شهر بوده و واجد یک سری امکانات زیربنایی از قبیل جاده دسترسی، کانال‌های آبرسانی برای ورودی آب به مزارع و زه‌کش‌ها جهت خروجی آب از مزارع و برق‌رسانی است، معمولا اداره شیلات کشور این اقدامات را انجام می‌دهد و در حال حاضر سایت‌های پرورش میگو به‌صورت آماده و با امکانات زیربنایی که شیلات در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد در کشور وجود دارد.

80 تا 90 درصد سایت‌های موجود این امکانات را دارد. در حال حاضر حدود 180هزار هکتار زمین در کشور مستعد پرورش میگو است که از این مقدار حدود150هزارهکتار آن مشخص و جانمایی شده و به‌صورت سایت‌های مشخص در آمده است. از این میان حدود 25هزار هکتار مطالعاتش به اتمام رسیده یا در حال اتمام است.از این همه قابلیت‌های بالقوه تنها 12هزار هکتار ساخته شده و استخرهایش آماده بهره‌برداری است.

برای شروع سرمایه‌گذاری هم می‌توانید از زمین‌های 20 هكتاری كه اداره شیلات در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد استفاده كنید و هم می‌توانید زمین را خودتان مهیا كنید، اما باید توجه داشته باشید كه حداقل‌های لازم برای پرورش میگو را داشته باشید. نكته دیگر اینكه كسانی كه تقاضای زمین‌های بیشتر و بزرگ‌تر را در قالب مزارع 100 هكتاری دارند باید خودشان امكانات زیربنایی را فراهم سازند كه توجیه اقتصادی هم دارد، ولی در اكثر موارد زمین‌ها از طریق شیلات واگذار می‌شود و با معرفی به سازمان امور اراضی، زمین تحت اجاره شما در می‌آید و پس از بهره‌برداری در قبال دریافت مبلغی پول سند قطعی به‌نام شما صادر می‌شود.
برای احداث یك مزرعه 20هكتاری شما حداقل به 700میلیون سرمایه ثابت نیاز دارید. البته مزارعی هم هستند كه می‌توانید با 400 تا 500میلیون خریداری كنید كه در این صورت 250میلیون تومان وام بانكی هم به شما تعلق می‌گیرد، البته چون اخیرا فرآیند گرفتن وام‌های بانكی دشوار شده متقاضی این گونه مزارع هم به نسبت زیاد شده است.

در غیر ‌این صورت احیای زمین، عملیات خاك‌برداری و ساخت استخرها كه معمولا در ابعاد 100×100 متر (یك هكتاری) است حدود 280میلیون تومان برای شما آب می‌خورد كه از این مبلغ 110میلیون برای عملیات خاكی، ساخت كانال‌ها و ایستگاه پمپاژ و 170میلیون برای استخرسازی اختصاص می‌یابد. برای انجام عملیات سازه‌ای 240میلیون باید هزینه کنید كه شامل عملیات ساخت‌و‌ساز، انبار، ساختمان اداری، دریچه‌های ورودی و خروجی و غیره است. حدود 150میلیون هم باید برای هزینه تاسیسات، پمپ‌ها، پست برق، كابل كشی داخل مزرعه، دستگاه هواده، دستگاه غذاده و سایر ماشین آلات و تجهیزات داخلی مزرعه كنار بگذارید. در نهایت مبلغی هم به‌عنوان سرمایه در گردش برای انجام هزینه‌های جاری باید در نظر بگیرید كه می‌تواند حدود 300 تا 400میلیون تومان باشد.

فرآیند تولید و سود احتمالی
پس از انجام عملیات اجرایی برای شروع بهره‌برداری باید بچه میگوها را از كارگاه‌های تكثیر میگو كه معمولا در نزدیكی مزارع قرار دارند، خریداری كنید. برای یك مزرعه 20 هكتاری 5/3میلیون بچه میگو نیاز است كه با توجه به قیمت فعلی بازار (هر بچه میگو 14 تومان) جمعا 50میلیون برایتان هزینه در بر خواهد داشت.

در طول دوره 55 تن غذا مورد نیاز است كه با توجه به قیمت فعلی بازار (هر كیلو 4هزار تومان) تا 220میلیون تومان از سرمایه در گردش شما به تامین غذا اختصاص می‌یابد كه می‌توانید در طول دوره خریداری یا به‌صورت یكجا در ابتدای دوره این حجم غذا را انبار كنید كه در نهایت در طی یك دوره چهارماهه پرورش میگو 10درصد این غذا در ماه اول، 25درصد در ماه دوم، 30درصد در ماه سوم و 35درصد درماه چهارم به مصرف خواهد رسید.

با توجه به یك ماه دوره آماده‌سازی و یك ماه دوره استراحت و فروش، در نهایت طول دوره به شش‌ماه زمان نیاز دارد.

در مورد نیروی كار هم به چهار كارگر نیاز دارید كه سرجمع حدود 80میلیون از سرمایه جاری شما برای تامین حقوق و مزایای آنان اختصاص می‌یابد، حدود 20میلیون هم جهت هزینه‌های آب و برق و سوخت در طول دوره مورد نیاز است. در نهایت از مزرعه 20 هكتاری حدود 40 تن برداشت خواهید داشت كه تقریبا معادل 2500 كیلو در هر هكتار برای پرورش‌دهنده باتجربه است.

با توجه به قیمت محصول در بازار در شرایط فعلی می‌توانید هر كیلو از آن را تا 15هزار تومان به فروش برسانید. در نهایت در طول یك دوره كل فروش شما از پرورش میگو 600میلیون تومان خواهد بود كه با توجه به 400میلیون تومان هزینه تمام شده در نهایت 200میلیون تومان سود ناخالص برای شما در بر خواهد داشت كه اگر از این مبلغ هزینه‌های استهلاك و سود وام‌های ثابت و جاری و... را كسر کنید در نهایت 95میلیون تومان سود خالص برایتان باقی می‌ماند. با یك حساب سرانگشتی متوجه می‌شویم که این مبلغ چیزی معادل 5/12درصد است، بنابراین در یك دوره هفت‌ساله سرمایه شما بازگشت خواهد داشت.

شرایط بازار
مزارع پرورش میگو در حال حاضر در کشور به‌صورت مزارع 20 هکتاری طراحی شده است که 16 هکتار استخر مفید دارد. جالب است بدانید کشورهای اصلی پرورش‌دهنده میگو مانند تایلند، ویتنام، چین و مکزیک از پتانسیل ایران در زمینه پرورش میگو بهره‌مند نیستند. در شرایط مناسب ایران توان صادرات تا 2میلیارد دلار میگو را دارد که این رقم در سال گذشته 50 میلیون دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود امسال به رقم 65 میلیون دلار برسد.

با توجه به اینکه این توان تولیدی و صادراتی در کشور وجود دارد با یک محاسبه پی می‌بریم که در این بخش شرایط بسیار مناسبی وجود دارد. با توجه به ارقام موجود در حال حاضر 30میلیون تن سطح پرورش میگوی جهان است. اگر بخواهیم به افق 2 میلیارد دلاری صادرات میگو برسیم باید 300هزار تن میگو تولید کنیم که معادل 10درصد از سهم تولید جهانی است. این در حالی است که ما در شرایط فعلی با حدود 15هزار تن (تولید امسال) 25/0درصد از تولید جهان را در اختیار داریم.
در بازار داخلی هم 35 تا 40 درصد میگوی تولیدی ایران مصرف می‌شود اما یك استثنا هم وجود دارد كه در سال 1392 این رقم به 10درصد كاهش یافت و این به‌دلیل افزایش قیمت جهانی میگو بوده است. قیمت جهانی میگو در سال 1392 به‌دلیل شیوع بیماری حدود 2دلار افزایش یافت و باعث شد مصرف‌كننده ایرانی با توجه به افزایش قیمت‌ها توان خرید میگو را نداشته باشد، اما با این وجود امروز فرهنگ مصرف میگو به‌عنوان یك كالای مغذی در كشور جا افتاده است.

فرصت‌ها و تهدیدهای بازار
علی‌اكبر خدایی، دبیركل اتحادیه صادركنندگان آبزیان كشور درباره فرصت‌ها و تهدیدهای بازار می‌گوید:آبزی پروری و به‌خصوص صنعت پرورش میگو یك صنعت رو به رشد در دنیا محسوب می‌شود و با توجه به پتانسیل قوی ایران در این حوزه چه به لحاظ زمین و چه به لحاظ دسترسی به آب شور فرصت مناسبی برای ورود به بازار برای تازه‌واردها وجود دارد.

وی در ادامه می‌افزاید:«در حال حاضر سرانه مصرف ماهی و آبزیان در ایران حدود 5/9 كیلوگرم است كه با سرانه مصرف دنیا (5/19 كیلوگرم) فاصله بسیاری دارد. با توجه به این ارقام چه در بحث بازار داخلی و چه در بحث صادرات این محصول قابلیت‌های بالقوه‌ای در ایران هست. از سوی دیگر، با توجه به فرآیند ثابت صید میگو در دنیا حركت به سمت پرورش میگو تنها راه تامین نیازهای رو به رشد این بازار است.»
خدایی در ادامه درباره پرورش میگو در ایران می‌گوید:«با توجه به اینكه دانش فنی مناسب و تجربه لازم در این زمینه در ایران وجود دارد، بنابراین فرصت مناسبی برای ورود به عرصه پرورش میگو در ایران فراهم شده است. البته از تهدیدهای بازار هم نباید غافل شد كه مهم‌ترین آنها بیماری‌ها و شرایط بازار جهانی است كه می‌تواند تولید این محصول را تحت تاثیر قرار دهد و سرمایه شما را به مخاطره بیندازد.»

توصیه فعالان بازار
خدایی كه  نخستین پرورش‌دهنده میگو در ایران به حساب می‌آید و كار خود را از سال 1372 شروع كرده در نهایت می‌گوید:«با توجه به اینكه نزدیك‌ترین سایت‌های پرورش میگو حدود 20 تا 25 كیلومتر با شهر فاصله دارد بنابراین كسی كه می‌خواهد وارد این فعالیت شود باید توان كار در مناطق دوردست را داشته باشد و با توجه به اینكه پرورش میگو در مناطق گرمسیری جنوب ایران انجام می‌شود كار در مناطق گرم از الزامات این شغل است.» وی خاطرنشان می‌کند:«كسانی كه می‌خواهند وارد این کسب‌وکار شوند با سرمایه لازم وارد كار شوند، از تجارب دیگران بهره بگیرند و اصول علمی و بهداشتی را رعایت كنند. در این صورت است که می‌توانند در این حوزه موفق عمل كنند.

برای احداث یك مزرعه 02هكتاری حداقل به 007میلیون سرمایه نیاز دارید. البته مزارعی هم هستند كه می‌توانید با 004 تا005میلیون خریداری كنید كه در این صورت 052میلیون تومان وام بانكی هم به شما تعلق می‌گیرد