آگاهي از نحوه برگزاري مصاحبه‌هاي شغلي و ديدگاه ويژه به اين بخش، فرصت‌هاي بسيار مناسبي را پيش روي كارجويان قرارمي‌دهد. درهمين رابطه ميزان انگيزه و مهارت مديريت كارجويان نيز افزايش مي‌يابد و با اعتماد به نفس تصميم‌هاي مناسبي را اتخاذ مي‌كنند. پرسش‌ها و بايد‌‌ها و نبايد‌هاي مصاحبه، در واقع چارچوب‌ها و قوانيني هستند كه طرفين مصاحبهكننده و مصاحبه‌شونده را به رعايت از اصولي منطقي و كارشناسي‌شده فرامي‌خوانند، زير اصلي‌ترين اصول مباحث مصاحبه شغلي را عنوان مي‌كنند، براي آشنايي بيشتر با نحوه برگزاري مصاحبه‌هاي شغلي، با ما در اين مقاله همراه شويد.
مصاحبه
کاربردي‌ترین مرحله و شيوه‌اي كه هر شخص حداقل يك‌بار در طول زندگی براي به‌دست آوردن شغل ايده‌آل خويش آن را تجربه‌كرده است. نتیجۀ چنین مصاحبهای این است که شخص برای انجام کاری یا پذیرش مسئولیتی مناسب یا غیرقابل قبول معرفی میشود. در چنین مصاحبهای باید ارتباطی دوطرفه میان مصاحبهكننده و مصاحبه‌شونده ایجاد شود. ماحصل کار تعیین میکند که آیا امکان بهوجود آمدن همکاری متقابل و سازنده وجود خواهد داشت یا خیر. در مصاحبۀ استخدامی، مصاحبهكننده این امکان را بهوجود میآورد تا مصاحبه‌شونده نیز سؤالاتی را در مورد شغل آینده مطرح و پاسخهایی دریافت کند. بنابراین در این مصاحبه پرسش و پاسخ، متقابل و دوطرفه خواهد بود.
چگونه نخستين جلسه مصاحبه شغلي را با موفقيت اجرا كنيم؟
خود را در مقابل مصاحبه‌شونده و درهنگام پاسخ‌گويي به سوالات فرض كنيد. شايد اين جلسه معارفه و يا پرسش‌و پاسخ بيش از پانزده دقيقه هم به طول نينجامد، اما از آن جايي كه مصاحبهكننده در كار خود كاملا تبحر دارد، مي‌تواند پاسخ‌هاي هر كارجويي را به خوبي ارزيابي و تحليل كند و در نهايت شما را دعوت به همكاري كند.
مدت مصاحبه
در بسیاری از مواقع طولانی‌شدن زمان مصاحبه نه‌تنها موجب خستگی و بی‌حوصلگی مصاحبهكننده و اشتباهات ناشی از آن میشود، بلکه تاثیر مشابهی برمصاحبه‌شونده خواهد داشت. در برخي از مصاحبه‌ها، خصوصاً در تحقیقات طولانی و چندین روزه بهتراست که مصاحبه‌كنندگان روزانه بیش از چهار ساعت مصاحبه نکنند و بین مصاحبه‌ها آنقدر فاصله بگذارند تا بتوانند مصاحبه‌های بعدی را با آمادگی، تمرکز و اشتیاق بیشتری انجام دهند و بقیه اوقات را به مسایل دیگر تحقیقی مانند اصلاح و تصحیح یادداشت‌های خود در پرسشنامه‌های پرشده، مشاهده محیط تحقیق و توصیف مسایل و عوامل جانبی و غیره بپردازند. در گذشته تصور بر این بود که مدت هر مصاحبه نباید از حدود 30 تا 35 دقیقه بيشتر باشد، اما تجربیاتی که در این مورد به وسیله محققان مختلف کسب شده است، نشان می‌دهد که مصاحبه‌شوندگان می‌توانند حتی حدود یک ساعت تا یک ساعت و نیم نیز به طور فعال و مشتاقانه در مصاحبه شرکت کنند، مشروط بر اینکه موضوع مورد مطالعه و یا سوالات و محتوای پرسشنامه جالب و شرایط مصاحبه بر وي تاثیر منفی نداشته باشد.
جريان ارتباطات ميان مصاحبهكننده و مصاحبه‌شونده
مصاحبه در واقع یک نوع کنش متقابل ميان مصاحبهكننده و مصاحبه‌شونده است؛ اگرچه چارچوب آن تا حد زیادی به وسیله پرسشنامه تعیین میشود، اما در نهايت توانايي‌هاي مصاحبهكننده بايد به نوعي نزد مصاحبهكننده به اثبات برسد. از این رو موافقت یا مخالفت آنها با مصاحبه، در آغاز بیشتر تابع این مساله است که مصاحبه‌شونده تا چه حد بتواند نظر كارفرما را جلب کند. بنابراین در جریان یک مصاحبه عوامل تعیین‌کننده کنش متقابل بین مصاحبهكننده و مصاحبه‌شونده عموما به شرح زيرند:
نخستين قضاوت مصاحبهكننده، با نحوه لباس‌پوشيدن مصاحبه‌شونده آغاز میشود که نباید با انتظارات و ارزش‌های محيط كار مغایرت داشته باشد. وضع ظاهری گاه معرف بعضی از عوامل و ارزش‌های دیگر مانند ملیت نیز می‌تتواند باشد.
عامل جنست نیز می‌تواند تعیین کننده باشد. در بیشتر موارد اگرمصاحبه‌كننده و مصاحبه‌شونده هم‌جنس باشند، مصاحبه راحت‌تر انجام میشود، خصوصاً وقتی سوالات مربوط به مسایل شخصی و خصوصی باشد.
پس از مشخصات ظاهری، عامل تعیین‌کننده دیگر، زبان یا نحوه سخن گفتن است که باید با ارزش‌ها و انتظارات مصاحبهكننده منطبق باشد. اساسا فن بيان، يكي از مهم‌ترين اولويت‌هايي است كه كارفرمايان و مصاحبه‌كنندگان در استخدام كارجويان و روابط عمومي و ارتباط با مخاطبان در نظر دارند.
آيا مصاحبه بهترين راه براي ارزيابي كارجويان است؟
اگرچه مصاحبه یکی از متداول‌ترین روش‌هاي تحقیق درعلوم اجتماعیو معياري براي صلاحيت علمي و عملي كارجويان است، اما نمي‌توان تنها مصاحبه را معياري براي ارزيابي افکار، اندیشه‌ها، گرایش‌ها و انگیزه‌های مصاحبه‌شوندگان در همه زمینه‌ها در نظر گرفت. در همين رابطه و براي اتخاذ تصميم نهايي بايد به طور عملي و خارج از فضاي پراسترس مصاحبه نيز كاركردها و توانايي‌هاي مصاحبه‌شوندگان را نيز بررسي كرد. بدین منظور به روش‌هاي دیگری نیز نیاز است. از سوی دیگر کارآیی، دقت و اطمینان این روش برای بررسی مفاهیم و مسایل ساده‌تری که در شعاع سنجش آن قرار می‌گیرد از طرف بسیاری از منتقدین مورد تردید است.
مصاحبه، خصوصاً به روش سنتي، مصاحبه‌شونده را در شرایطی بسیار غیر‌طبیعی قرار می‌دهد. به طوری‌که طرح مسایل از سوی مصاحبهكننده در چارچوبی که از سوی مديريت سازمان تعیین شده است محدود میشود و لذا از تمایل او به صحبت‌کردن و شکافتن مطالب و بدین ترتیب از عمق مسایل مورد بررسی می کاهد. به همین دلیل نیز اولین دانشمندانی که روش پرس و جو را در مکتب نورنبرگ در آلمان به کار بردند، معتقد بودند که مصاحبه بايد همانند صحبت روزمره با حالتی کاملاً طبیعی انجام گیرد و سوالات در طول یک صحبت مطرح شوند.مصاحبهكننده باید نه سوالات را از روی پرسشنامه بخواند و نه جواب‌ها را در مقابل پاسخگو یادداشت کند. به طور خلاصه مصاحبهكننده بايد آنقدر حرفه‌اي روال مصاحبه را اجرا كند كه مصاحبه‌شونده با حالتي كاملا عادي و به دور از فضاي مقرارتي مصاحبه، سوالات را پاسخ دهد.
اصمينان ازصحت گفته‌هاي مصاحبه‌شوندگان
صحت گفته‌های مصاحبه‌شوندگان نيز معضلي براي كارفرمايان است كه بايد با بررسي مدارك دانشگاهي، استعلام از سوابق شلي و تحصيلي و در نهايت آزمون‌هاي شفاهي، كتبي و عملي، به اثبات برسد. مصاحبه‌شوندگان درباره برخی از مسایل، آگاهانه اطلاعات صحیح و واقعی در اختیار مصاحبهكننده قرار نمي‌دهند، عکس‌العمل‌های آنها درباره پاسخ به مسایل آينده و پرسش‌هايي اين‌گونه معيار درستي از شخصيت و مديريت بحران را نشان نمي‌دهد. هرچند اگر مصاحبه‌شونده مایل باشد تا حقیقت و واقعیت را بگوید، اما چون هنوز در آن وضعیت خاص، با تمام عواملی که بر روی او تاثیر خواهند گذاشت، قرار نگرفته است، نمی‌توان به گفته او در مورد عکس‌العمل آینده‌اش اطمینان کرد. لذا نمی‌توان با سنجش، گرایش‌ها و نظراتي كه درباره آینده می‌دهد، اعتماد کرد و بر اساس آنها تصمیم گرفت.
كيفيت پرسش‌هاي مصاحبهكننده
شناخت ویژگی‌ها و خصوصیات فردی كارجويان، کار بسیار دشواری است، اما این ویژگی‌ها، در بسیاری از موقعیت‌های شغلی، بسیار حائز اهمیت هستند. پرسش‌ها باعث می‌شوند که مصاحبه‌شوندگان کمی بیشتر درباره خودشان و ویژگی‌های مربوط به سوابق کاری خود، صحبت کند. روند مصاحبه ممکن است به کمی احتیاط نیاز داشته باشد. در پرسش‌های مربوط به خصوصیات فردی و اخلاقی مصاحبه‌شوندگان بايد دقت كنند. پرسش‌های آزاد و فرضی، پرسش‌های بسیار مناسبی برای آشکار‌ساختن خصوصیات فردی كارجويان هستند.
پرسش‌هايي كه بايد كارجويان پيش از مصاحبه بدانند به شرح زيرند:
مهم‌ترين موانع و چالش‌هاي كاري خود را عنوان كرده و راه‌هاي مقابله با آنها را ذكر كنيد؟
مهم‌ترين نتايج و موفقيت‌هاي خود را بيان كنيد؟
از چه هنگام فعاليت حرفه‌اي خود را آغاز كرديد؟
سوابق شغلي و تحصيلي و سمت‌هاي قبلي خود را نام ببريد؟
تا كنون فعاليت در چه مشاغلي را تجربه كرده‌ايد؟
در هنگام بحران‌هاي اقتصادي چه واكنشي از خود نشان خواهيد داد؟
تا كنون چه پروژه‌هايي را با موفقيت به پايان رسانده‌ايد و دليل موفقيت خود را در اجراي چه اصولي مي‌دانيد؟
براي رسيدن به هدف اصلي و احراز پست‌هاي سازماني بالا، كسب چه آموزش‌‌ها و روش‌هايي لازم است؟
حضور در شركت‌ها و سازمان‌هاي بزرگ و موفق، چه نقشي در پيشبرد اهداف تجاري دارند؟
كلام آخر
مصاحبه فرصتي است تا كارجويان مهارت‌هاي خويش را در برابر كارفرمايان به نمايش گذارند، هر مصاحبه‌كننده‌اي قواعد خاص خودش را دارد، شرط پذيرش، تخصص و اعتماد به نفس است، مرحله‌اي كه تنها با سال‌ها تلاش و كسب مهارت و تجربه در محيط تئوري و عملي حاصل مي‌شود، بنابراين پيش از هر آزمون و مصاحبه‌اي بايد به خودتان و كارتان اطمينان داشته باشيد تا بتواميد همپاي رقيبان اهداف بزرگ را كسب كنيد.
بازار کار
