متداولترين رابطه اجتماعي، داد و ستد يا به عبارتي ديگر تجارت است. در زمان باستان داد و ستد پاياپاي بود و كالا در برابر كالا مبادله مي‌شد. بر اثر افزايش مقدار محصولات و تنوع روزافزون آن‌ها كالاهايي به عنوان واسطه معاملات تعيين شد، مدتي گندم، ذرت و جو به اين عنوان به كار مي رفت و به مرور زمان كالاهاي واسطه‌اي ديگر و رفته‌رفته فلزات جايگزين آن‌ها شد، از جمله طلا و نقره به خاطر حجم كم و ارزش زياد و كمي مقدار، مدت مديدي به‌عنوان كالاهاي واسطه پذيرفته شد، ضرب سكه و استانداردنمودن اين قبيل فلزات از لحاظ عيار و ساير خصوصيات به تجارت رونق داد.
 
در اوايل قرن 19 رواج پول كاغذي تسهيلات فراواني در امر تجارت به وجود آورد و تجارت از صورت داخلي و محدود خود به شكل بين‌المللي و توسعه‌يافته تغيير ماهيت داد و امروزه بانك‌ها واسطه‌هاي بزرگ داخلي و بين‌المللي بين تجار براي مبادلات هستند كه از سرعت بالايي براي مبادلات برخوردارند.

تاجر
در قانون تجارت ايران تاجر كسي است كه شغل معمولي خود را معاملات تجارتي قرار بدهد و چون در تعريف تاجر لازم بود كه قبلا معاملات تجارتي تشريح بشود، در قانون تجارت دو شرط لازم است كه شخص تاجر شناخته شود:
شرط اول: بايد عمليات تجارتي داشته باشد.
شرط دوم: بايد اين عمليات را شغل معمولي خود قرار دهد.

تجارت از نظر اقتصادي
تجارت از اقتصادي عبارت است از خريد كالا توسط افراد متخصص و فروش آن به منظور به دست آوردن سود و فايده (سود و فايده به معني گران خريدن و ارزان فروختن نيست بلكه به معناي استفاده بهينه از منابع موجود در سطح بين المللي است). خداوند همه امكانات بالقوه را در زمين و طبيعت براي ما آفريده است و ما بايد با استعداد ها و خلاقيت هايمان آنها را تغيير داده و قابل استفاده نماييم و در آخر در اقصي نقاط كره زمين با يكديگر مبادله نمائيم. 

تجارت از نظر سازمان تجارت جهاني
روابط تجار در زمينه تلاش‌هاي تجاري و اقتصادي بايد به منظور ارتقاء استانداردهاي زندگي، تضمين اشتغال كامل و حجم زياد و دايم‌الزايد درآمد واقعي و تقاضاي موثر، گسترش توليد و تجارت كالاها و خدمات ضمن فراهم كردن امكانات استفاده بهينه از منابع جهان منطبق با هدف توسعه قابل دوام، و در پي حفظ و حراست از محيط زيست و تقويت وسايل انجام اين كار به گونه‌اي سازگار با نيازها و علائق مربوطشان در سطوح مختلف توسعه اقتصادي باشد.

نياز به تجارت
«آدام اسميت» در كتاب ثروت ملل اشاره مي كند كه سرپرست محتاط هر خانواده شعاري دارد كه مي گويد:

آن چيزي را كه مي شود در بيرون ارزان‌تر تهيه كرد نبايد در خانه تهيه كرد. خياط سعي نمي‌كند كفش خودش را خودش بدوزد، بلكه از كفاش مي خرد، كفاش سعي نمي كند لباسش را خودش بدوزد، بلكه از خياط مي خرد، دهقان نه اين كار را و نه آن كار را انجام مي دهد، همه آنها اين را به سود خود مي‌دانند و تمام هم خود را آن‌چنان به كار مي‌برند كه به همسايگان خود برتري پيدا كنند. آن‌چه در هر خانواده خصوصي احتياط شمرده مي شود به سختي مي توان در مورد يك قلمرو بزرگ چنين اظهار نظر نمود و بايد آنرا حماقت تلقي كرد.

اگر يك كشور خارجي بتواند كالايي را به قيمتي ارزان‌تر از آن‌چه براي خودمان تمام مي شود در اختيارمان بگذارد، بهتر است آن را در قبال بخشي از توليدات صنايع خودمان كه در آن برتري داريم معاوضه كنيم.
 
تجارت از نظر اسلام
قرآن مي فرمايد:  ... و احل الله البيع و حرم الربوا...  خداوند تجارت (داد و ستد) را حلال و ربا را حرام فرموده است. بيع به معناي داد و ستد است كه در آن ارزش اضافي به صفر برسد، يعني دادن و ستادن دو ارزش برابر باشد درصورتي‌كه ارزش دو كالاي مبادله شده يكي نباشد و اين به قصد كلاه‌برداري و يا به قصد فريب طرف مبادله باشد. زياده خواهي كذب و در قرآن ربا تلقي مي شود.

يعني به طور كلي تاجر بايد براي مبادله كالاي خود كه به صور مختلف صورت مي گيرد از جميع اصلاعات و توانمندي‌هاي لازم برخوردار بوده و بر حسب اصول و قوانين حاكم بر تجارت ملي و بين‌المللي و به قصد خدمت اقدام نمايد تا كالا و خدمات خود را با حفظ جايگاه ارزشي‌اش مبادله نمايد.

قرآن آيه 279 سوره بقره:  فلكم رووس اموالكم لا تظلمون ولا تظلمون... ؛ براي شماست رئوس اموال شما نه ظلم كنيد (استثمار كنيد) و نه مورد ظلم قرار بگيريد (استثمار شويد) 

اصل تجارت آزاد
كايدن در سال 1846 در يك سخنراني در منچستر مي گويد:
من در اصل تجارت آزاد چيزي مي بينم كه در جهان اخلاق چون اصل جاذبه زمين عمل مي كند. انسان‌ها را به هم نزديك مي كند، اختلاقهاي عقيدتي، زباني، نژادي را كنار مي گذارد، مردم را با پيوندهاي صلح ابدي متحد مي‌كند، من به فراتر از اين هم نگريسته‌ام به آينده‌اي غبارآلود، به هزاران سال ديگر و چيزي كه مي تواند آثار چنين توفيقي باشد. اين مرا به حدسيات نيز كشانده است. به عقيده من اثر اين امر چهره جهان را دگرگون خواهد كرد به نحوي كه نظام دولتي كاملا نو و متمايز از آنچه اكنون وجود دارد جايگزين آن شود.

تجارت الكترونيك : E-Commerce 
تجارت الكترونيكي همان تجارت سنتي است با اين تفاوت كه ابزار كار آن متفاوت است. به جاي استفاده از كاغذ، نفرات و زمان، شما از وسايل الكترونيكي و ارتباطات متنوع بهره مي‌بريد. زماني كه مردم از ما سوال مي كنند تجارت الكترونيكي چيست؟ ما دوست داريم كه بگوييم « تجارت الكترونيكي » عبارت است از استراحت كردن در ساحل دريا، نوشابه خنك را جرعه‌جرعه سر كشيدن و در همين حال بسته‌هاي اسكناس را به دست آوردن.
 
اين رشته علمي و فعاليت اقتصادي به علت جوان‌بودن هنوز شامل تعريف دقيقي كه جامعيت آن را در بر بگيرد نشده است. درحال‌حاضر نيز هر كس از ديد خود به مساله رو آورده و تلاش مي كند تا فعلا از قافله تند و سريع آن عقب نيفتد. در كشور ما نيز اخيرا ضرورت پرداختن به تجارت الكترونيك (E.C) ايجاد شده، هر چند به‌نسبت، فعاليت كمي به طور جدي و در سطح ملي براي جا اندازي آن بعمل آمده است.  

تجارت الكترونيك (E.C) بطور اجمال عبارت از كاربرد تكنولوژي اطلاعات در تجارت است و با توجه به مبهم‌بودن تكنولوژي اطلاعات (IT) طبعا تعريف تجارت الكترونيك نيز مبهم و مشكل است، در نتيجه براي فهم بهتر آن ابتدا لازم است با تكنولوژي اطلاعات آشنايي اوليه به‌عمل آيد.
 
تكنولوژي اطلاعات (IT) از ابعاد مختلفي مطرح است:
اولا : از نظر اطلاعات و اطلاع‌رساني ابزاري به‌دست بشر مي‌دهد كه نسبت به گذشته از سرعت و گستردگي بيشتري برخوردار است و عاملي است كه باعث شده عصر امروز را عصر انفجار اطلاعات بنامند.

ثانيا: از بعد تكنولوژيكي نيز ابزارهاي جديدي را مطرح ساخته كه شامل نرم افزار و سخت افزارهاي مختلف كامپيوتري و ارتباطاتي مي‌شود.
ثالثا: از بعد تاثيرات مثبت و منفي اجتماعي آن علي‌الخصوص در گسترش و افزايش هرچه بيشتر مصرف‌گرايي، جهاني‌سازي، فرهنگ‌سازي، اشتغال‌زايي و غيره... قابل بررسي و تأمل است.
به نوعي ديگر تجارت الكترونيكي (E-C) به انجام هرگونه تجارت (امور تجاري) و بازرگاني به صورت Online و از طريق شبكه جهاني اينترنت اطلاق مي‌شود. 

اين فناوري در سال‌هاي اخير در بستر اينترنت رشد فزاينده‌اي داشته است.

ارتباط بين فناوري و تجارت به سال‌هاي بسيار دور باز مي‌گردد. فناوري همواره باعث پيشرفت و گسترش تجارت بوده است. حدود 2000 سال پيش از ميلاد فنيقي‌ها فن ساخت كشتي را به‌كار بردند و نخستين گروهي بودند كه از درياي مديترانه گذشتند و به سرزمين‌هاي دور دست يافتند.
با اين پيشرفت براي اولين‌بار در تاريخ جهان، مرزهاي جغرافيائي براي انجام تجارت گسسته شد و تجارت با اقوام ديگر آغاز گشت.

اكنون شبكه جهاني اينترنت به‌مثابه همان كشتي است كه نه تنها فواصل جغرافيائي بلكه اختلافات زماني را از بين برده و صفحه تاريخ را براي نمايش ديگري آماده كرده است. وقت آن است كه بر اين كشتي سوار شويم.

تجارت الكترونيكي (EC) را مي توان انجام هرگونه امور تجاري و بازرگاني به صورتOnline  و از طريق شبكه جهاني اينترنت دانست، اين امور شامل خريد و فروش عمده و يا خرده كالاي فيزيكي و غير فيزيكي (نظير اتومبيل، نرم‌افزارهاي كامپيوتري) ارائه خدمات مختلف به مشتريان (نظير مشاوره‌هاي پزشكي يا حقوقي) و ديگر موارد تجاري (همچون تبادل كالا با كالا و راه اندازي مناقصات و مزايده‌ها) باشند.

تجارت الكترونيك ارائه روش جديدي در امور بازرگاني است و كلا روش‌هاي قديمي تجارت را منسوخ مي‌داند، با اين روش تجار قادرند كه محصولات و خدمات خود را با تمام وقت و به تمام خريداران در سراسر جهان وقت و به تمام خريداران در سراسر جهان و مستقل از مرزهاي جغرافيايي و مليت‌ها عرضه كنند.

بسياري از افراد تجارت الكترونيكي را محدود به خريد و فروش از طريق شبكه اينترنت منحصر مي‌دانند در حالي كه اين امر بخش كوچكي از تجارت الكترونيكي را تشكيل مي‌دهد.
مفهوم تجارت الكترونيكي اكنون گستره وسيعي از جنبه‌هاي مختلف تجاري و اقتصادي را دربرگرفته است و ميتوان هرگونه تعامل مالي ـ تجاري بين موسسات و افراد مختلف را در حيطه تجارت الكترونيكي بگنجاند.

تجارت الكترونيكي موجب تغييرات عمده‌اي در امور تجاري شده است و تا حد امكان از طريق شبكه، شما به امكانات زيربنايي شامل رايانه‌هاي ميزبان سيستم‌هاي عامل، كاربردها، ارتباطات نرم افزاري و بزرگترين شبكه جهاني، يعني اينترنت نياز داريد. شما هم‌چنين به خدمات پشتيباني از جمله ارائه‌كنندگان خدمات ارتباطي كه انجام كارها را از طريق شبكه ميسر مي‌سازد، نياز داريد. آن دسته از واحدهاي تجاري كه اساسا خدمات را ارائه مي‌كنند و به شبكه متصل‌اند در قبال مشتريانشان مسئولند و بايد خدمات خود را به مشتريان به صورت مطمئن عرضه نمايند.
 
با توسعه روزافزون شبكه‌ها در سراسر جهان براي انجام ماموريت‌هاي مهم تجارت الكترونيكي، ايمن سازي شبكه‌ها از اولويت اول برخوردار خواهد بود. در حالي كه ايمني سيستم‌هاي عامل، كاربردها و ايمني فيزيكي مورد توجه سازمان‌ها هستند، حوزه‌هايي كه در معرض ريسك قرار دارند، شبكه‌ها و خطوط ارتباطي است كه از حيطه كنترل سازمان خارج است. ايمني يك نياز اساسي براي كاربردهاي تجارت الكترونيكي مانند پست الكترونيكي (E-Mail)، سفارش‌هاي خريد، ارسال اطلاعات اعتباري و خودكارسازي استفاده از فرم‌هاي امضاءشده مي باشد.

  کارستان

  سمیه خدایی

  دانستنی‌های مهم حقوقی | دانستنی‌های مهم بازرگانی | فنون موفقیت شغلی و اجتماعی برای همه | مهارت‌های ضروری مدیران