انتقال حقوق مكتسبه از اختراع به دوصورت انتقال اختياري و انتقال قهري متصور ميباشد .

 

الف: انتقال اختياري : هر شخصي كه اختراعش وفق مقررات قانوني در ايران به ثبت رسيده و ورقه اختراع را تحصيل نموده باشد مي تواند با رعايت شرايط مقرر در قانون نسبت به انتقال عين يا منافع وي اجازه استفاده به ديگري اقدام نمايد .

ماده ٤٠ قانون ثبت علايم و اختراعات مقرر داشته هر گونه معامله راجع به ورقه اختراع بايد به موجب سندرسمي بوده و در دفتر ثبت اختراع تحصيل نموده بايد هر گونه نقل و انتقال يا اجازه استفاده از اختراع را بموجب سند رسمي در دفاتر اسناد رسمي انجام و با ارائه سند رسمي به اداره ماليكت صنعتي تقاضاي ثبت مفاد نقل و انتقال يا هرگونه واگذاري ديگر را در دفتر ثبت بنمايد.

 

ب: انتقال قهري : در صورتي مالك ورقه اختراع فوت نمايند وراث متوفي نسبت به اخذ ورقه انحصار وراثت از مراجع ذيصلاح اقدام و سپس ورقه مزبور را به اداره مالكيت صنعتي ارائه تا نسبت به ثبت مفاد آن (براساس قانون ارث يا وصيت نامه متوفي ) در دفتر ثبت اختراع اقدام شود.

 

حق رجوع به اسناد اختراعات ثبت شده : پس از ثبت اختراع بنام متقاضي و صدور ورقه اختراع آگهي اختراع ثبت شده در روزنامه رسمي جمهوري اسلامي ايران درج خواهد شد و پس از آن هر كس مي تواند به اداره ماليكت صنعتي مراجعه و كتبا درخواست ملاحظه اسناد و اوراق و نقشه هاي مربوط به اختراع را بنمايد رئيس اداره مالكيت صنعتي ضمن دستور ثبت درخواست اجازه ملاحظه پرونده اختراع ثبت شده در حضور احدي از كاركنان اداره را صادر خواهد نمود و چنانچه متقاضي نياز به كپي برابر اصل از اسناد و مدارك و نقشه اختراع داشته باشد بايد كتبا تقاضا نموده و ضمن پردخت حقوق دولتي متعلقه كپي درخواست شده توسط اداره تهيه و ضمن اخذ رسيد به متقاضي تحويل مي گردد .

 

ماده ٤٢ قانون ثبت علايم و اختراعات مقرر مي دارد مراجعه به كليه اسنادو اوراق مربوط به ثبت هر اختراع پس از صدرو ورقه اختراع آزاد است و هر كس مي تواند از اسنادو اوراق مربوط بورقه اختراع يا معاملات راجعه به آن با تاديه حقي كه بموجب نظامنامه معين خواهد شد سواد مصدق تحصيل كند.

 

تغييرات در اختراع بايد وفق مقررات با پردخت حقوق دولتي در اداره ماليكت صنعتي به ثبت برسد و مراتب در روزنامه رسمي درج شود هر گونه تغيير يا اضافه يا تكميلي در مدت اعتبار ورقه اختراعات بايد با رعايت شرايط با تسليم اظهارنامه همراه با توصيف مشروح و نقشه هاي اختراع بوده و ورقه اختراع تكميلي صادر گردد ورقه اختراع تكميلي تابع همان شرايط و مقررات و اعتبار ورقه اختراع اصلي خواهد بود .

تغييرات مربوط به نام و نشاني و تابعيت مخترع نيز بايد به ثبت برسد.

چنانچه تغييرات مربوط به اصل اختراع يا مالك يا نام ونشاني و تابعيت مخترع به ثبت نرسد اين گونه تغييرات قابليت استناد و ادعا را در مراجع و محاكم ندارد.

 

وفق ماده ٢٢و ٢٣ آيين نامه اجرايي قانون ثبت علايم تجارتي و اختراعات متقاضي ثبت بايد مدارك ذيل را تهيه و به اداره مالكیت صنعتي تسليم نمايد.

 

اظهارنامه اختراع به فرم مخصوص بوده و جزئ اوراق بهادار مي باشد متقاضي بايستي از واحد فروش اوراق بهادار مستقر در اداره كل ثبت شركتها تهيه و مانند فرم نمونه صفحات بعدي نسبت به تكميل و امضاي آن اقدام نمايد.

 

اختراع مورد ادعاي مخترع بايد بطور كامل شرح داده شود در شرح اختراع بايد تمام جنبه هاي اختراع ادعايي بطور وضوح بيان گردد توصيه مي شود در تهيه شرح توصيف اختراع از كاغذهاي آ ٤ استفاده گردد.

نقشه كامل اختراع بايد با مركب و از روي مقياس متري تهيه و ذيل نقشه ها توسط متقاضي يا وكيل او امضا و مهر شود وفق ماده ٢٧ آيين نامه اجرايي قانون ثبت علايم تجارتي و اختراعات نقشه ها و توصيف مشروح اختراع در روي كاغذي كه ٣٤ سانتي متر طول و ٢٢ سانتي متر عرض داشته باشد رسم گردد و همچنين برايا نجام امر مذكور فقط از يك روي كاغذ استفاده شود.

٤- در صورتي كه تقاضانامه توسط وكيل متقاضي تسليم اداره ماليكت صنعتي شود اصل وكالت نامه يا رونوشت يا فتوكپي برابر اصل شده بايستي ضميمه اظهارنامه گردد.

٥- در صورتي كه تقاضاي ثبت اختراع از طرف شركت ثبت شده بعمل آمده باشد يك برگ روزنامه رسمي دال بر مديريت شركت بايستي به ضميمه مدارك تسليم اداره مالكيت صنعتي شود.

 

هر كدام از ٣ مورد مدارك خواسته شده (اظهارنامه يك برگ شرح و توصيف اختراع و برگ هاي آن شماره شده باشد يك سري نقشه اختراع در هر چند صفحه كه باشد يك سري ) را جداگانه منگنه نموده و به اداره مالكيت صنعتي ارائه شود مسئول مربوط نسبت به بررسي اوليه مدارك اقدام و سپس دستور پرداخت حق الثبت اظهارنامه ثبت اختراع را صادر خواهد نمود وجه مذكور در شعبه بانك ملي مستقر در سازمان ثبت اسناد و املاك كشور توديع و رسيد پرداخت بضميمه مدارك تسليم اداره مالكيت صنعتي شود اداره مذكور پس از دريافت اظهارنامه اختراع صحت تشريفات مقدماتي آن را مورد رسيدگي قرار مي دهد و پس از وارد نمودن مشخصات مخترع و اختراع در دفتر اظهارنامه نسخه ثاني آن را كه داراي همان مشخصات نسخه اصلي است پس از امضا ممهور به مهر ساعتي كه داراي ساعت و تاريخ روز ماه سال وصول است نموده و يك نسخه را تسليم متقاضي مي كنند نسخه ديگر در سوابق اظهارنامه ها ضبط و نسخه سوم جهت بررسي به كارشناس ارجاع مي گردد كارشناس مربوطه نسبت به بررسي اختراع از جهت سابقه ثبت اقدام و در صورت ملاحظه عدم سابقه ثبت دستور پرداخت حق الثبت اختراع را صادر و مخترع متقاضي يا وكيل او مبلغ معينه در بانك ملي مستقر در سازمان ثبت را توديع و رسيد مربوط را بهمراه يك برگ گواهي نامه ثبت اختراع كه از واحد فروش اوراق بهادار مستقر در اداره كل ثبت شركتها خريداري نموده به همراه يك برگ فتوكپي از آن به اداره مالكيت صنعتي تحويل بدهد مراتب ثبت اختراع بصورت آگهي تهيه شده و جهت درج در روزنامه رسمي تحويل متقاضي يا وكيل او مي گردد پس از درج در روزنامه رسمي يك نسخه از روزنامه به اداره ارائه و گواهي نامه ثبت اختراع توسط اداره مزبور كامل شده و يك نسخه از توصيف و نقشه اختراع ضميمه و قيطان كشي شده و پس از امضاي مدير اداره كل ثبت شركتها و مالكيت صنعتي ممهور به مهر اداره تسليم متقاضي يا وكيل قانوني او مي گردد.

در صورتي كه اختراع مورد تاييد اداره مالكيت صنعتي قرار نگيرد اداره مزبور نسبت به رد اظهارنامه اختراع اقدام و رد اظهارنامه كتبا به متقاضي يا وكيل قانوني او ابلاغ مي شود متقاضي يا وكيل قانوني او مي تواند ظرف ده روز از تاريخ ابلاغ رد اظهارنامه نسبت به تقديم دادخواست و شكايت از تصميم اداره ماليكت صنعتي به مراجع ذيصلاح قضايي مستقر در تهران اقدام نمايد چنانچه در مدت ده روز از تاريخ ابلاغ تصميم اداره مالكيت صنعتي نسبت به تقديم دادخواست اقدام ننمايد ديگر ادعايش در مراجع ذيصلاح قضايي مسموع نخواهد بود.

مشکلات جاری در رابطه با ثبت اختراع در ایران

تقاضانامه ثبت اختراع عموما دارای قسمت هایی نظیر عنوان اختراع و سابقه و شرح فنی آن است که تسلیم اداره ثبت اختراعات می شود.

توصیف فنی اختراع باید با بیانی روشن وبه زبان رسمی همان کشور و به حد کافی دارای جزئیات باشد طوری که شخصی با فهم متوسط از آن فن قادر به استفاده یا بازسازی آن اختراع باشد.

 

۱- اگر اطلاعات فنی و تئوری کاری مخترع با این وضوح وبا قید تمامی جزئیات در اختیار اداره ثبت اختراعات قرار گیرد که فرد دیگری به راحتی قادر به بازسازی آن باشد در صورت عدم اخذ تائیدیه کارشناسی اطلاعات فنی و تئوری کاری وی با تمامی جزئیات آن افشا خواهد شد.

۲- اداره ثبت اختراعات تمامی اطلاعات فنی و تئوری کاری مخترع را برای اخذ تائیدیه در اختیار کارشناس مربوطه قرار می دهد. در برخی موارد عدم تائید کارشناس از نظر مخترع قابل قبول و پذیرش نبوده و مخترع نسبت به آن معترض است .در این شرایط نیز  اطلاعات فنی وی با تمامی جزئیات آن افشا شده است.

۳- مخترع حق درخواست بررسی مجدد و تعویض کارشناس مربوطه را ندارد چرا که تعیین شخص کارشناس و یا مرکز کارشناسی فقط به تشخیص اداره ثبت اختراعات صورت می گیرد.

۴- تا زمانی که مخترع نتواند اختراع خود را بصورت بین المللی به ثبت رساند شخص دیگری می تواند همان اختراع را در کشور دیگری و یا حتی بصورت بین المللی بنام خود به ثبت برساند.

۵- در برخی موارد مخترع توان پرداخت هزینه های گزاف بررسی اختراع خود و نیز تامین هزینه های ثبت بین المللی آن را ندارد.

۶- کارکنان بخش اخذ مدارک متقاضیان ثبت در اداره ثبت اختراعات در هر زمان قادر هستند از محتویات پرونده و تمامی مدارک و جزئیات اطلاعات تسلیمی از جانب مخترعین با خبر شوند.

۷- حال اگر تمامی مراحل فوق به طریقی طی شود مشکل بعدی این خواهد بود که آیا می توان موافقت تولید آنرا از اداره صنایع وسایر ادارات و سازمانهای مربوطه دریافت نمود .

۸- مخترع برای تولید اختراع خود باید حداقل 30درصد از کل سرمایه گذاری اولیه را شخصا پرداخت نماید.

۹- گواهی ثبت اختراع در ایران به هیچ وجه برای قابل استفاده بودن و یا جدید بودن و یا حقیقی بودن اختراع سندیت ندارد.

به دلیل وجود چنین مسائلی برخی از مخترعین از مطرح نمودن اختراعات  و ایده های خود پرهیز نموده و از اقدام به ثبت آن در ایران خودداری می نمایند وبه ناچار راه حل های دیگری را برای بهره برداری از تلاش های خود دنبال می کنند.

و تمامی این‌ها دست در دست هم داده زمینه را برای فرار مغزها و ایده های نو فراهم می کند.