محسن خلیلی عراقی موسس کارخانه بوتان از سوی فعالان بخش خصوصی بارها مورد تکریم قرار گرفته​است. او مجموعه​ای که پدرش برای خانواده به ارث گذاشته​بود را سال​ها اداره کرد و از بحرانی​ترین روزهای اقتصاد ایران به سلامت گذشت. محسن خیلیلی عراقی در میان فعالان بخش خصوصی به مردی نیکوکار و اخلاق​مدار شهرت دارد. بیماری سرطان حنجره نیز چنان قدرتمند نبوده تا پیرمرد را از پای درآورد و به گوشه​ای خانه بفرستد. او همچنان در کارخانه خود حضور پیدا می​کند، تحقیق را ادامه می​دهد، فعالیت​های خیریه را پیش می​برد و سعی دارد در نهادهای حامی بخش خصوصی مانند اتاق بازرگانی و صنایع و معادن حضور پیدا می​کند. محسن خلیلی عراقی در اداره مجموعه​های صنعتی بوتان موفق بوده​است. حتی مصادره بوتان در روزهای پس از انقلاب هم مانع از ادامه حضور او در ایران و گسترش کسب و کارش نشد. محسن خلیلی عراقی تاکید بسیاری بر رعایت اخلاق در کسب و کار دارد. او به زبانی ساده ده روش ساده اداره بنگاه اقتصادی را توام با رعایت اخلاق بیان می​کند.

اخلاق مهم تر از سود

 محسن خلیلی عراقی به شدت به رعایت اخلاق کسب و کار و اخلاق فردی تاکید دارد و او اعتقاد دارد:« برای راه اندازی یک بنگاه اقتصادی تنها بررسی سود و زیان کافی نیست. کارآفرین به عنوان یک عضو جامعه باید نگاهش به مردم باشد. تولید کالا تنها کاری نیست که باید انجام شود. اخلاق کسب و کار ایجاب می​کند تا کارآفرین به امور خیریه بپردازد. به فکر مردم باشد. کالایی تولید کند که کیفیت داشته باشد و مصرف کننده پس از خرید پشیمان نشود. همزمان باید دقت کند که نیازمندان جامعه چه می​کنند و همیشه دستگیر آنها باشد. رعایت اصول اخلاق حرفه ­ای نقشه راه ما در جهت حفظ منافع ملی، مصالح حرفه ­ای و تنظیم روابط درونی و بیرونی حرفه ما است.»

مسولیت اجتماعی در صدر

 خلیلی عراقی در دسته معدود کارآفرینان ایران به شمار می آید که برای اولین بار مفهموم سرمایه اجتماعی در محیط کار را برای همکارانش مطرح ساخت. او اعتقاد دارد:« حیات هر بنگاه بستگی مستقیمی به حیات جامعه دارد . نوع رابطه مدیریت با کارکنان و ذی نفعان، بستر همکاری، درستی، اعتماد،بهسازی و نوآوری را در شرکت فراهم می آورد .کمک به کارکنان درجهت کاهش خشنونت فقر، جزیی از وظیفه انسان دوستانه کارفرما، ودر جهت بالا بردن بهره وری نیروی کار ضروری است. کارآفرین باید بداند در اطرافش چه اتفاقاتی رخ می​دهد و به تمامی این تحولات براساس مسولیت​های خود واکنش نشان دهد.»

آموزش فراموش نشود

 او براین باوراست که در مجموعه​های اقتصادی آموزش به موازات تغییر تکنولوژی و بازار شناسی باید مورد توجه باشد. محسن خلیلی بارها در جلسات اتاق بازرگانی و کنفدراسیون صنایع ایران تاکید کرده که صاحبان بنگاه​های اقتصادی به صورت برنامه​ریزی شده و دقیق به آموزش کارکنان خود بپردازند:«آموزش به عنوان عامل تغییر رفتار، استقبال از تغییر وبهره گیری از تکنولوژی و روش های علمی جدید باید همیشه مورد توجه باشد. آرایش مجدد ذهنیات، بازنگری در الگوهای فکری وعملی را ضرورت پیشرفت واصلاح امور می دانست. بدون بکارگیری دانش جدید، شرکت ها درعقب ماندگی بیشتر غوطه ور می شوند و فاصله آن ها با جهان توسعه یافته بیشتر می شد. بزرگترین دشمن من کسی است که به من اطلاعات غلط بدهد.»

امیدوار باشید

 خلیلی عراقی در دسته معدود کارآفرینان ایرانی قرار می​گیرد که پس از مصادره تمامی اموالش به کار ادامه داد. او در مورد تلاش برای گذر از دشوارهای می گوید:«مشکلات و دشواری ها بخشی از زندگی و کسب وکار صنعتگران در همه جامعه ها از جمله جامعه ایرانی است و امیدوار بودن برای برطرف کردن و یا کاهش دشواری ها نیز از خصایص فعالان صنعتی است. می دانم که می توانیم بر مشکلات غلبه کنیم و تجربه نشان داده است مقاومت صنعتگران در برابر سختی ها راه را برای کم اثر کردن آنها باز می کند. بنابراین توصیه مهم من این است که در برابر مشکلات مقاومت کنید و راه را ادامه دهید.»

تشکل گرا باشید

 او اعتقاد دارد فعالان اقتصادی حتی برای توسعه کسب وکار شخصی خوشان هم باید به تشکل​ها و نهادهای صنفی اهمیت دهند. نهادهای صنفی می​توانند در موقعیت​های دشوار به کمک فعالان اقتصادی بیایند. خلیلی براین بارواست:« تشکل​ها می​توانند در مهمترین آوردگاه​ها مانند تعیین سیاست​های اقتصادی، گفت وگو در مورد نرخ ارز، تعیین استراتژی های توسعه صنعتی و تعامل با دولت در بسیاری موارد دیگر موثر و مفید باشند. بنابراین یک فعال اقتصادی باید به تشکل ها به صورت جدی نگاه کند و حضور پررنگی در آنها داشته​باشد.همین تشکل​ها آینده کسب وکار افراد را می​سازند.»

سازندگی اصول کارآفرین

 خلیلی عراقی توسعه کسب و کار را هم ردیف توسعه کشور می​بیند و برهمین اساس می گوید:« ما صنعتگران با سازندگی، کارآفرینی، ایجاد اشتغال، تقویت ظرفیت­ ها و قابلیت ­های تولیدی و توانمندی های تخصصی و حرفه ­ای می کوشیم نقشی شایسته در افزایش رفاه اجتماعی، توسعه پایدار، اشاعه فرهنگ، ارتقا و تعمیق همبستگی اجتماعی و تقویت امنیت و عدالت اجتماعی ایفا کنیم. تخصیص بهینه منابع، ارتقاء قابلیت رقابت ­پذیری، انجام سرمایه گذاری های صنعتی و افزایش تولید ملی بدون توسعه بخش خصوصی توانمند و رقابت ­پذیر میسر نیست. ما صنعتگران به مسوولیت اجتماعی خویش و حفظ منافع تمامی ذینفعان پای­بندیم. »

ارتقای بهره وری

 مدیران مجموعه های اقتصادی به صورت مدام به افزایش دامنه سود توجه دارند ولی خلیلی براین باوراست که پیش از توجه به سود باید به بهره وری مجموعه دقت شود. در صورت توجه به این مولفه به سرعت سود هم برای کارآفرینان حاصل می شود. او می گوید:« اهمیت کلیدی ارتقا کیفیت و بهره­ وری در موفقیت کسب و کارمان و نقش مهم توسعه دانش حرفه ­ای و فناوری در تحقق این امر را باید بدانیم و برای صنایع با ارزش افزوده بالا اهمیت بسیار و اولویت باید قائل شد. صنعتگران با همسویی و مشترک نمودن اهداف و بهره گیری از خردجمعی و مشارکت موثر در فرآیندهای تصمیم سازی صنعتی در جهت توانمندتر کردن تشکل ها باید تلاش کنند.«

شایسه سالاری  

 واگذاری سمت​های مدیریتی در مجموعه های اقتصادی وحتی دولتی به باور خلیلی تنها باید براساس اصل شاسسته سالاری باشد. او می گوید:« برای جبران عقبماندگی های صنعتی ضروری است که فضای رقابتی ایجاد شود، مسوولیت ها با توجه به اصل شایسته سالاری واگذار گردد و به روابط خویشاوندی خاتمه داده شود، ساختار جدیدی برای حقوق مالکیت و حمایت صریح از این حقوق ایجاد گردد چرا که عدم رعایت این حقوق نقدینگی را به سایر فعالیت ها سوق داده و در تقلیل بهره وری آثاری مخرب دارد. صنعت ایران باید بتواند ماموریت و رسالتی را که زمان و مکان برعهده اش قرار داده است، به خوبی تحقق بخشد.»

به فکر کشور باشید

خلیلی عراقی بیش از تمام کارآفرینان کشور به نقش فرد در مقابل کشور اهمیت می​دهد. او می گوید:«شصت سال عمر حرفه ای اینجانب مصروف اشاعه و توسعه فرهنگ صنعتی و خدمت به توسعه صنعتی بویژه از طریق تشکل های صنعتی شده که حاصل آن دهها هزار صفحه کار کارشناسی است که از طریق انجمن های حرفه ای و شخص اینجانب تقدیم مجلس شورای اسلامی، دولت، وزارت صنایع و . . . شده است. "راهکارهای توسعه صنعتی"، "استراتژی توسعه صادرات"، "مقالات متعدد در امر خصوصی سازی و اصل 44"، "استراتژیهای دوران بازسازی بعد از جنگ تحمیلی"، "حاکمیت خوب"، "تلاش برای بهبود فضای کسب و کار و رفع موانع تولید، تعامل با دولت و . . ."، تنها بخشی از فعالیت های حرفه ای و فراحرفه ای (اجتماعی- اقتصادی) اینجانب بوده است. تمام اینها وظیفه یک کارآفرین است.»

تمام اصول حرفهای ها

 جمع بندی محسن خلیلی برای رعایت اخلاق فعالان اقتصادی چنین است:«"تعامل با دولت"، "انباشت سرمایه های اجتماعی"، "تقویت بخش خصوصی"، "تقویت اقتصاد ملی"، "توسعه منابع انسانی"، "ارتقاء بهره وری"، "توانمند سازی تشکل ها"، رعایت اخلاق حرفه ای"، "حفظ محیط زیست" و در نهایت خدمت به توسعه پایدار باید در نگاه یک فعال اقتصادی وجود داشته باشد. در خصوص نحوه اداره امور سازمان و مدیریت انسانی، شاخص هایی چون "شایسته سالاری"، "خودانگیختگی،، "هم افزایی"، "خرد جمعی"، "تفکر خصوصی"، "مسئولیت پذیری"، "یادگیری مستمر"، "احترام به باورها و ارزش های دیگران"، "تصمیم گیری بر مبنای اطلاعات"، "باور به ممکن بودن غیر ممکن ها"، "تحقیق و پژوهش"، "پایش، رسیدگی و حسابرسی کارها"، "ترجیح منافع ملی به منافع صنفی و ایضا" ترجیح منافع صنفی به منافع فردی"، "مدیریت مشارکتی" و . . . را با یاری و همدلی همکاران خوبم به اجراء گذاشتیم که نتیجه آن بنگاه های اقتصادی سالم، موفق و بالنده است.»