سالها در شرق چای به عنوان کلید سلامتی، شادی و خرد شناخته میشد. از این رو، چای توجه بسیاری از محققان در غرب را به خود جلب کرده و تحقیقات آنها، موجب شناسایی فواید زیادی در چای شده است. مطالعات نشان داده اند که برخی از انواع چای میتواند در سرطان، بیماری قلبی و دیابت مفید باشد و به کاهش وزن، کاهش کلسترول و افزایش هوشیاری ذهنی کمک کند. همچنین مشخص شده که چای خواص ضد میکروبی نیز دارد. یکی از محققان در این زمینه میگوید: "به نظر میرسد هیچ جنبه منفی در چای وجود ندارد، من فکر میکنم چای جایگزینی عالی به جای قهوه است چون اولا کافئین کمتری دارد و ثانیا ترکیبات موجود در چای (فلاونوئیدها) برای سلامت قلب و کاهش احتمال سرطان مفید هستند."
مقایسه انواع چای
همه چایها حاوی کافئین و تئانین هستند که بر مغز تاثیر گذاشته و هوشیاری ذهنی را افزایش میدهند. هرقدر برگهای چای بیشتر فراوری شده باشند، معمولا پلی فنول کمتری دارند. پلی فنولها شامل فلاونوئیدها هستند. چای سیاه و اولانگ اکسایش یافته یا تخمیر میشوند، بنابراین غلظت پلی فنولها در آنها کاهش یافته و از چای سبز و سفید کمتر میشود، اما قدرت آنتی اکسیدانی آنها هنوز پا برجاست.
در ادامه میتوانید به صورت خلاصه با انواع مختلف چای آشنا شوید:
- چای سبز
این چای که از برگهای بخار داده شده گیاه چای تهیه میشود، حاوی غلظت بالای EGCG (اپی گالو کاتچین گالات) بوده و به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است. آنتی اکسیدانهای چای سبز میتوانند در رشد تومورهای مثانه، سینه، ریه، معده، پانکراس و روده تداخل ایجاد کنند، از تشکیل لخته در عروق جلوگیری کنند، چربی بسوزانند، با استرس اکسایشی در مغز مقابله کنند، خطر اختلالات عصب شناختی مانند آلزایمر و پارکینسون و نیز خطر سکته را کاهش دهند و سطح کلسترول را بهبود ببخشند و ...
- چای سیاه
این چای از برگهای تخمیر شده گیاه چای به دست می آید. گفته میشود چای سیاه به نسبت انواع دیگر چای، بیشترین مقدار کافئین را دارد ، اما صحت این مطلب هنوز اثبات نشده است. چای سیاه پایه چایهای طعم دار است. مطالعات نشان میدهد که چای سیاه ممکن است از ریه در مقابل آسیب دود سیگار جلوگیری کند و نیز خطر سکته را کاهش دهد.
- چای سفید
چای تخمیر نشده است. مطالعه ای بر روی چای سفید نشان داد که این چای، دارای بیشترین خواص ضد سرطانی در مقایسه با چایهای فراوری شده تر است.
- چای اولانگ
در صورتی که عمل اکسیداسیون در حد فاصل بین استانداردهای زمانی مربوط به چای سبز و چای سیاه متوقف شود، چای اولانگ به دست میآید. فرآیند اکسیداسیون برای تهیه این چای، دو تا سه روز به طول میانجامد. در یک مطالعه انجام گرفته شده برای حیوانات، مشخص شد که آنتیاکسیدان های چای اولانگ سطح کلسترول خون را کاهش میدهند.
- چای پوئر
از برگهای پیر و تخمیر شده به دست میآید. (در فلات کانتون چین به عنوان پولی (polee) نیز شناخته میشود )، دو نوع از این چای وجود دارد، «خام» و «رسیده». نوع خام یا سبز آن را میتوان یا بلافاصله مصرف نمود، یا صبر کرد تا رسیدهتر شود. طی فرآیند رسیدن گیاه چای، چای متحمل عملیات تخمیر ثانویه و میکروبی (باکتریایی) میشود. پوئر رسیده، از برگ سبز چای ساخته میشود که بطور مصنوعی اکسیده میشود تا طعم آن، به طعم فرآیند رسیدن طبیعی خود نزدیک شود. چای پوئر معمولاً به اشکال مختلفی ازجمله قالبی، قرصمانند، کاسهای شکل یا قارچمانند متراکم میشود. گفت درحالی که بیشتر انواع چای درهمان سال اول تولید خود مصرف میشوند، اما چای پوئر را برای بهبود طعم آن میتوان دِیرتر مصرف کرد و نوع خامش را بین ۳۰ تا۵۰ سال، و نمونه رسیده اش را بین۱۰ تا ۱۵سال نگهداری نمود؛ اگرچه کارشناسان و طرفداران آن درمورد دوره زمانی بهینه برای توقف فرآیند رسیده شدن چای با هم اختلاف دارند.
- چای زرد
این چای تحت نام «چای با کیفیت»، یکی از انواع مختلف چای است که در دربار سلطنتی استفاده میشود. این نوع چای مرحله کندتری از خشک شدن را به نسبت چای سبز سپری میکند.
- کوکیچا (Kukicha)
این چای با عنوان چای زمستان نیز نامیده میشود. کوکیچا از شاخههای کوچک و برگهای کهنه و هرس شده گیاه چای طی فصل زمستان، و با فرآیند بو دادن، به عمل میآید. این ماده بطور رایجی به عنوان یک غذای سالم در ژاپن و در رژیمهای افزایش طول عمر مصرف میشود.
- گنمایچا (Genmaicha)
گنمایچا، درزبان ژاپنی به معنای چای برنج قهوهای رنگ است. این چای، چای سبزی است که با برنج خشک قهوهای بو داده شده ترکیب میشود. گنمایچا در ژاپن بسیار متداول بوده اما درچین هم مصرف میشود.
- چای گل (معطر)
چایهایی که با گلها فرآوری یا دم میشوند و هر نوع گلی هم برای گونه خاصی از چای (چای سبز ، سرخ، ...)، استفاده میشود. معروفترین چای عطری، چای یاسمن، یا چای سبز یا اولانگ معطر (یا دم شده) با گلهای یاسمن است. گلهای رز، سدر، لیچی، گل اُسمانتوس و گل داوودی نیز جزو گلهای رایج مورد استفاده در این نوع چای هستند.
- چای سفید
چای سفید از جوانههای تازه و برگهای جوان گیاه کاملیا سیننسیس (نام علمی: Camellia sinensis) به دست می آید. برای جلوگیری از فرایند اکسیداسیون، برگها بخار یا حرارت داده شده و سپس خشک میشوند. بنابراین در این روش، چای سفید مقدار زیادی از کاتچین خود را که در برگهای تازه چای وجود دارند، حفظ میکند. همچنین ممکن است برای کاهش تشکیل کلروفیل به وسیله تابش آفتاب، جوانه ها در حین رشد پوشانده شوند. چای سبز در مقایسه با چای سفید از برگهای بالغ تر چای به دست می آید و ممکن است پیش از بخار دادن، خشک شود. اگر چه چای سبز نیز غنی از کاتچین است، اما ممکن است از این نظر نسبت به چای سفید متفاوت باشد. در چای سفید جوانه های کوچک ایجاد شده در گیاه، با کرکهای نقرهای پوشیده شدهاند که به این برگهای جوان ظاهر سفید رنگ میبخشد.
برگها از انواع مختلف و متنوعی از چای به دست میآیند که محبوبترین آنها بوتههای سفید بزرگ یا دابای (大白)، سفید کوچک یا شیائوبای (大白)، نارسیسوس ( Narcissus ) و چایچا ( Chaicha ) هستند.
انواع چایهای سفید چینی
بای هائو یینژن (白 毫銀 針= سوزن نقره ای)
هر برگ این چای تقریبا 30 میلی متر است. کرکهای سفید قابل مشاهده، مشخصه منحصر به فرد این گیاه هستند. سوزن نقره ای چای سفیدی است که در اصل در استان فوجیان در چین تولید میشود و به بای هائو یینژن (白毫银针 = سوزن نقره ای میلیمتری) معروف است. این چای در بین چایهای سفید گران ترین نوع بوده و تنها از بهترین جوانه ها برای تولید آن استفاده میشود. بیشتر چایهای سوزن نقره ای از درخت چای سفید بزرگ یا دا بای به دست می آیند، اگر چه استثنائاتی نیز وجود دارد، همانند چای بیگ باد (Big Bud = جوانه بزرگ) یونان. بهترین درجه چای بای هائو یینژن باید گوشتالو و دارای رنگ روشن و پوشیده از کرکهای زیر سفید باشد. شکل آن ممکن است کاملا یکدست و بدون ساقه یا برگ باشد. بهترین زمان چیدن آن بین 15 مارس تا 10 آوریل (فروردین و اردیبهشت) است و باید زمانی انجام شود که باران نمیبارد. تنها جوانه های باز نشده و آسیب ندیده را میچینند. برخی از مردم مقداری از این چای گران قیمت را در وان ریخته و برای درمانهای پوستی استفاده میکنند یا آن را به صورت پودر در آورده و با عسل مخلوط کرده و به صورت ماسک بر روی پوست قرار میدهند، زیرا خاصیت جوان کنندگی زیادی دارد.
- بای مو دان (白牡丹 = ترجمه تحت اللفظی: گل صد تومانی سفید )
این چای سفید شامل برگهای تازه و نیز جوانه سوزنی مرکزی است. در حالی که بای مو دان به عنوان چای درجه پایینتری به نسبت چای سوزن نقره ای در نظر گرفته میشود، اما دسته ای جداگانه از چای سفید است که خود درجه بندی دارد. اغلب افرادی که زیاد چای مینوشیند، به خاطر طعم و قدرت بیشتر آن نسبت به چای سوزن نقره ای، این چای را ترجیح میدهند. این چای را تنها بین 15 مارس و 10 آوریل میچینند (همانند چای سوزن نقره ای ) و نباید در روزهای بارانی، یا زمانی که شبنم روی آن خشک نشده یا هنوز روی زمین یخ زده است، آن را چید. جوانه ها نباید بنفش باشند و ساقه نباید خیلی بلند یا خیلی کوتاه باشد. برگهای آسیب دیده توسط باد، حشرات، دست یا جوانه هایی که مقداری از آنها باز شده جدا شده و در درجه پایینتر قرار داده میشوند. در بهترین کیفیت بای مو دان، از نسبت دو برگ و یک جوانه استفاده میشود و به صورت طبیعی یا مکانیکی خشکیده میشود تا برگهایی ایجاد شود که سیاه یا قرمز نیستند بلکه به رنگ سبز هستند. رایحه بسیار ملایم گل صد تومانی سفید هنگام دم کردن چای فضا را معطر میکند. رنگ دم کرده آن سبز بسیار کم رنگ یا طلایی است. بهترین کیفیت این چای بدون طعم علف و گس ( به خاطر تانن) است و طعمی شیرین و تازه دارد.
- گونگ مِی (貢眉)
چای درجه سه، چای گونگ مِی است که در تولید آن از برگهای درخت چای ژاو بای (小白 = سفید کوچک) استفاده میشود.
- شو مِی (寿眉)
این چای از نوک و برگهای بالایی گیاه که به صورت طبیعی خشک شدهاند، تولید میشود و طعم قویتر یاد آور چای اولانگ دارد. بیشتر در استان فوجیان چین رشد می کند. چون بعد از چای بای مو دان چیده میشود، ممکن است از نظر رنگ تیرهتر باشد، اما هنوز رنگ سبز دارد. درجات پایینتر چای شو مِی ممکن است رنگ طلایی با برگهای قرمز و سیاه زیادی داشته باشند که به دم کرده آن رنگ تیره تری میبخشند.
به طور کل میتوان گفت چای سفید تقریباً بلافاصله پس از چیده شدن (حتی گاهی اوقات پیش از ترک زمین) بخار داده و خشک میشود. به خاطر این روش فراوری حداقل است که چای سفید فواید بیشتری به نسبت بقیه انواع چای دارد.
4- تاریخچه
چای واژهای است چینی که در چین و شمال هندوستان به کار گرفته میشد و تقریباً با همان تلفظ وارد زبان فارسی شدهاست. نام این گیاه در گویش جنوب چین به صورت چای، و در گویش شمالی چین به صورت تِی تلفظ میشد و هر دوی اینها، تلفظی از یک واژه یگانه در چینی قدیم هستند. مردم اروپای غربی، نام این گیاه را از چینیان شمالی، و مردم خاورمیانه و شمال آفریقا نام آن را از چینیان جنوبی آموختند. چای سفید سابقا یک نوشیدنی تجملاتی ویژه امپراتور چین بوده است. اگر چه چای سفید واقعی مخصوص به امپراتور بوده است، اما شکل فشرده چای به عنوان چای سفید مدتها پیش تولید میشد. این چای در اوایل بهار چیده میشد که جوانه های چای به وفور رشد کرده و قابل چیدن میشدند ( چای سوزن نقره ای). این مواد به عنوان مواد خام مورد استفاده قرار گرفته و از آنها چای فشرده تهیه میشد. این چای بخار داده شده، خرد شده و در قالب ریخته میشد و به شکل کیک پخته میشد تا خشک شود. برای آماده سازی چای برای نوشیدن، این تکه از آن را در آتش بو میدادند تا به اندازه ای نرم شود که به پودر تبدیل شود سپس آن را به آب جوش اضافه میکردند و به آن طعم دهنده هایی مانند زنجبیل، پوست پرتقال، نعنا یا میخک اضافه میکردند. چای سفید مدرن را میتوان به سلسله چین (Qing Dynasty) در سال 1796 نسبت داد. چای فراوری شده، و به صورت دم کردنی مصرف میشد. فراوری چای سفید از چای سبز متفاوت بود، به این صورت که چای سفید با بخار دادن یا حرارت دادن آنزیم زدایی نمیشد. در سال 1885 انواع خاصی از بوته های چای مورد استفاده قرار گرفت که از آن چای سوزن نقره ای و انواع دیگر چای سفید به دست میآمد. جوانه های بزرگ و گوشتی بوته های چای "سفید بزرگ"، "سفید کوچک" و "نارسیسوس" برای تهیه چای سفید انتخاب شدند و امروزه نیز هنوز از همین گیاهان به عنوان مواد خام تولید چای سفید استفاده میشود.
چای برای مقاصد پزشکی سالیان سال مورد استفاده چینیها بوده است. امروزه بسیاری از افراد در کشورهای غربی نیز به فواید این گیاه علاقه مند شده اند. بسیاری از مردم سنتهای شرق را غیر علمی و افسانهای میدانند که تنها افرادی را جذب میکند که امیدشان را به علم و پزشکی مرسوم برای درمان بیماریهای جدی که جان افراد زیادی در کشورهای صنعتی را تهدید میکند، از دست دادهاند. مطالعات علمی نشان داده است که مصرف چای هم تأثیرات مثبت و هم برخی تأثیرات منفی بر روی سلامتی دارد.
دم کردن چای سفید
چای سفید باید با آب 75 تا 85 درجه سانتیگراد (185 درجه فارنهایت) آماده شده و حدود چهار دقیقه دم بکشد. رنگ حاصل از آن زرد کمرنگ و درخشان با کرکهای سفید شناور است که نور را منعکس میکنند. معمولا حدود 2 تا 2.5 گرم چای در هر 200 میلی لیتر آب یا حدود 1.5 قاشق چای خوری چای سفید برای هر فنجان مورد استفاده قرار میگیرد. بسیاری از افراد، ترجیح میدهند این چای را به مدت 10 دقیقه دم کنند تا رایحه معطر آن خارج شود. چای با کیفیت تر، طعم بیشتری داشته و کمی شیرین است و طعم تلخ ندارد. چای درجه پایین تر از این نظر به این خوبی نبوده و طعم تلخ یا تانن دارد. چای سفید را میتوان تا سه مرتبه به صورت متوالی با کیفیت خوب دم کرد و دفعه چهارم نیز تقریباً قابل قبول است ؛ در هر بار دم کردن مجدد زمان دم شدن را باید یک دقیقه افزایش دهید. دفعه سوم ممکن است لازم باشد 15 دقیقه آن را بگذارید تا خوب دم بکشد. دمای دم کردن بسیار مهم است، اگر بیش از حد داغ باشد دم کرده تلخ شده و طعم خوب آن کاهش می یابد. آنتی اکسیدانها در دماهای نزدیک به نقطه جوش از بین میروند و چای مقداری از کیفیت خود را به خاطر پخته شدن برگها، از دست میدهد.
فواید چای سفید
اگر چه چای سیاه و سبز نیز فواید زیادی دارد، چای سفید به دلیل فراوری کمتر بیشترین سطح آنتی اکسیدان را در بر دارد و نوشیدنی عالی برای سلامتی به شمار می آید.
- آنتی اکسیدانهای چای سفید
آنتی اکسیدانها مواد مغذی هستند که از بدن در مقابل آسیب رادیکالهای آزاد محافظت میکنند. رادیکالهای آزاد به دی ان ای آسیب رسانده و موجب فرایند سالخوردگی در ما میشوند. تحقیقات نشان میدهد اگر میخواهید چای مصرف کنید، بهتر است چای سفید را انتخاب کنید تا خطر سرطان، آرتروز روماتیسمی یا حتی چین و چروکهای پیری را در خود کاهش دهید. محققان برای بررسی بهترین نوع نوشیدنی، خواص 21 گیاه و عصاره گیاهی را مورد آزمایش قرار دادند و دریافتند همه گیاهان مقداری فواید بالقوه برای سلامتی دارد، اما فایده چای سفید به طور چشمگیری از همه آنها بیشتر است. طبق نظر یکی از محققین برتر در این زمینه، تحقیقات نشان داده است که چای سفید خواص بالقوه ضد پیری داشته و سرشار از آنتی اکسیدانها است که به پیشگیری از سرطان و بیماریهای قلبی کمک میکند. او در این بار میگوید: "ما آزمایشهایی انجام دادیم تا بتوانیم عصاره های گیاهی که از پروتئینهای ساختاری پوست ما محافظت میکنند (به خصوص الاستین و کلاژن)، را شناسایی کنیم. الاستین باعث حفظ انعطاف پذیری طبیعی بدن شده و به ریه ها، رگها، لیگمانها و پوست کمک میکند به درستی عمل کنند. علاوه بر این، به بافت بدن کمک میکند هنگامی که دچار آسیب میشود خود را ترمیم کرده و نیز مانع شل شدن پوست میشود. کلاژن پروتئینی است که در بافتهای همبند (جوشگاه) در بدن وجود داشته و برای استحکام و انعطافپذیری پوست مهم است. نتایج نشان میدهد که چای سفید از فعالیت آنزیمهایی که الاستین و کلاژن را تجزیه میکنند و منجر به چین و چروک و پیری پوست میشوند جلوگیری میکند. این آنزیمها همراه با اکسیدانها با بیماریهای التهابی مانند آرتروز روماتیسمی مرتبط هستند. البته این آنزیمها و اکسیدانها، ترکیبات کلیدی برای فرایندهای طبیعی بدن محسوب میشوند، با این حال در مبحث بیماریهای التهابی، چندین دهه تحقیق برای پیدا کردن روشی برای سرکوب فعالیتهای بیش از حد این ترکیبات انجام گرفته است. بااینحال زمانی که در پنج آزمایشی که انجام دادیم متوجه تأثیر عصاره چای سفید در کاهش فعالیت این ترکیبات شدیم، این قضیه برای ما بسیار شگفتآور بود . ما حتی مقادیر بسیار کمتر از مقداری که در نوشیدنی معمولی چای وجود دارد را آزمایش کردیم. علائم اولیه نشان داد که چای سفید خطر التهاب را که مشخصه آرتروز روماتیسمی و برخی سرطانها و نیز چین و چروک است، کاهش میدهد." یکی دیگر از محققین بسیار برجسته در این زمینه اعلام کرد که "ما واقعا از این نتایج شگفت زده شدیم. این نتایج به ما کمک میکند در روشهای مراقبت طبیعی از پوست پیشگام باشیم. این تحقیقات به ما کمک میکند محصولاتی بسیار موثر و مطمئن بسازیم."
جدول تغذیه ای چای سفید به صورت زیر است:
مواد مغذی (در یک فنجان چای سفید) | مقدار | |
1 |
انرژی |
60 کیلو کالری |
2 |
کربوهیدراتها | 15 گرم |
4 |
قند | 15 گرم |
6 |
نیاسین |
10.008 میلی گرم |
7 |
ویتامین ب 6 |
1.008 میلی گرم |
8 |
ویتامین ب 12 |
3 میکرو گرم |
9 |
ویتامین ث |
60 میلی گرم |
10 |
ویتامین ای | 7.49 میلی گرم |
فواید چای سفید در بیماریها
پیشگیری از سرطان
چای سفید حاوی مقدار زیادی فلاوونوئیدها است که از رشد سلولهای سرطانی جلوگیری کرده و مانع ایجاد سلولهای جدید سرطانی میشوند. بنابراین چای سفید در مقابله با انواع سرطان از جمله روده بزرگ، پروستات، معده و دیگر سرطانها مفید است. در برخی موارد چای سفید به اندازه داروهای تجویز شده موثر بوده است، اما همانند آنها عارضه ندارد. طبق گزارش انجمن سرطان امریکا، نوشیدن چای سفید میتواند خطر بازگشت سرطان سینه را در افرادی که از آن نجات یافته اند، کاهش دهد. مطالعات نشان میدهند مصرف چای سیاه و سبز از تشکیل تومور کبد، معده و ریه در موشها و تشکیل تومور مری و روده بزرگ در جوندگان جلوگیری میکند. ادعا میشود که چای سفید در محافظت از بدن در مقابل انواع سرطانها موثرتر از چای سبز باشد. شاید دلگرم کننده ترین یافتههای به دست آمده از آزمایشهای حیوانی این است که امکان مهار سرطان با مصرف چای در غلظت معمول تغذیه ای وجود دارد، بنابراین منطقی است که انتظار داشته باشیم نوشیدن چای در مبارزه با سرطان موثر باشد.
کاهش فشار خون:
مطالعات نشان میدهند که چای سفید میتواند خون را رقیق کرده و عملکرد عروق را بهبود ببخشد، بنابراین چای سفید به کاهش فشار خون و حفظ فشار خون سالم کمک میکند. با بهبود سلامت عروق میتوان از سکته نیز جلوگیری کرد.
کاهش کلسترول:
کاتچین گروه دیگری از آنتی اکسیدانهای موجود در چای سفید است که کلسترول را کاهش میدهد. کلسترول نوع خاصی از چربی است که برای سلامتی ضروری است ؛ اما کلسترول خود دو نوع خوب و بد دارد. چای سفید نوع کلسترول خوب را افزایش میدهد در حالی که همزمان کلسترول بد را کاهش میدهد. این کار به پیشگیری از سخت شدن عروق و انسداد جریان خون کمک میکند. لازم به ذکر است چای سفید سرشار از کاتچین میباشد. تحقیقاتی که در سال 2002 منتشر شد نشان داد که افرادی که هر نوعی از چای را مصرف میکنند، کاهش چشمگیری در سطح کلسترول خود داشتهاند.
محافظت از قلب
چای سبز با رقیق کردن خون، کاهش فشار خون و کاهش کلسترول از قلب و کلیه دستگاههای گردش خون محافظت مینماید. محققان کشف کرده اند که افرادی که در روز دو فنجان یا بیشتر چای مینوشند تقریبا 50 درصد احتمال مرگ پس از حمله قلبی در آنها کمتر است. چای سفید مقوی شگفت انگیزی برای قلب است. طبق مطالعهای که در سال 2001 منتشر شد ترکیباتی مانند کاتچین به اتساع رگها کمک کرده و موجب بهتر شدن جریان خون در عروق میشوند. چای سفید حاوی بیشترین مقدار کاتچین در مقایسه با چای سبز و سیاه ست. مطالعات نشان میدهند که مصرف روزانه حداقل سه فنجان چای، کاهش حداقل 11 درصد حمله های قلبی را به دنبال دارد. مصرف روزانه پنج فنجان چای سفید یا بیشتر در مقایسه با مصرف کمتر از یک فنجان در روز، با کاهش مرگ و میر کلی و کاهش 26 درصدی در مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی عروقی به ویژه در زنان مرتبط است.
تقویت استخوانها:
مطالعات نشان دادهاند که افرادی که به طور منظم چای مینوشند، چگالی استخوانها در آنها بیشتر بوده و استخوانهایشان محکمتر از افرادی است که چای نمینوشند. چای سفید برای افرادی که از آرتروز و پوکی استخوان رنج میبرند نیز مفید است. با این وجود مطالعات بیشتری مورد نیاز است تا مشخص شود آیا مصرف چای بر ایجاد پوکی استخوان یا خطر شکستگی نیز تأثیر میگذارد یا خیر.
خواص ضد ویروسی و ضد باکتریایی:
چای سفید قاتل ویروسها و باکتریهاست. آنتی اکسیدانهای فراوان موجود در چای سفید سیستم ایمنی را تقویت کرده و در مقابل مهاجمها از بدن دفاع میکند. همچنین در مقابل سرما خوردگی و آنفلوانزا نیز به بدن کمک کرده و میتواند علائم ایدز را کاهش دهد. در مطالعهای که در سال 2004 انجام شد، مشخص شد چای سفید خواص ضد ویروسی و ضد باکتری قابل توجهی دارد. گزارش شده است که عصاره چای سفید در درمان عفونتهای باکتریایی مانند استافیلوکوکوس، استرپتوکوکوس، ذات الریه و پوسیدگی دندانی و نیز عفونتهای قارچی ناشی از پنیسیلیوم کریزوژنوم (Penicillium chrysogenum ) و ساکارومایسس سرویزیه (Saccharomyces cerevisiae ) موثر است. محققان اظهار میدارند که عصاره چای سفید، تاثیر بیشتری نسبت به عصاره چای سبز نشان داده است.
سلامت لثه و دندان:
چای سفید حاوی مقداری فلوراید و مواد محافظ دیگر است که دندانها را محکم و سالم نگه میدارد. همچنین باکتریهای ایجاد کننده پلاک را که موجب پوسیدگی دندان و نفس بد بو میشوند نابود میکند. فلوراید موجود در چای، غلظت بیشتری نسبت به مقدار توصیه شده برای آب مصرفی برای پیشگیری از ایجاد پوسیدگی در دندان دارد. مشخص شده است که افرادی که چای مینوشند به میزان قابل توجهی پوسیدگی دندانی کمتری نسبت به افرادی که چای نمینوشند دارند، حتی زمانی که چای سیاه همراه با شکر مصرف شده باشد. چای سفید به علت طعم خوب خود، با شکر مصرف نمیشود و بنابراین برای سلامت دندانها مفیدتر است.
سلامت پوست
رادیکالهای آزاد ناشی از قرار گیری زیاد در معرض نور خورشید، استرس، و رژیم غذایی ضعیف، میتواند موجب آسیب پوست شده و آن را دچار پیری زود رس کنند. چای سفید با از بین بردن رادیکالهای آزاد از پوست محافظت میکند.
کاهش وزن:
چای سفید ممکن است به کاهش وزن کمک کند. مطالعات نشان میدهند چای سفید میتواند متابولیسم را افزایش داده و بدن را به سوزاندن چربی بیشتر تشویق کند اما رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم نیز لازم است و باعث افزایش تأثیر آن میشود. طبق مطالعه ای که در سال 2009 در نشریه تغذیه و متابولیسم (Nutrition and Metabolism) منتشر شد، در افرادی که اضافه وزن دارند و چای مینوشند به علت ترکیبات فعال کاتچین، کاهش وزن سرعت بیشتری دارد چون از طرفی مانع تشکیل سلولهای چربی شده و از طرف دیگر بدن را به سوزاندن چربی بیشتر تحریک میکند. در هر صورت اضافه کردن چای سفید به برنامه کاهش وزن ضرری ندارد.
دیابت:
چای سفید به کاهش علائم دیابت کمک میکند. مطالعه ای که در سال 2011 منتشر شد بر روی تاثیر عصاره آبی 0.5% چای سفید، در دیابت القا شده با استرپتوزوتوسین در نمونه موش، بررسی به عمل آمد و نتایج آن نشان میدهد در گروهی که به آن عصاره آبی چای سفید داده شده بود غلظت گلوکز خون به میزان قابل توجهی کاهش یافته و توانایی تحمل گلوکز نسبت به گروه دیگر بسیار بهبود یافته بود. همچنین سطح کلسترول بد و کلسترول کلی به میزان چشمگیری در این گروه نسبت به گروه دیگر کاهش یافته بود. مصرف غذا، افزایش وزن، انسولین و غلظت فروکتوزامین تحت تاثیر مصرف چای سفید قرار نگرفته بود. دادههای این مطالعه نشان میدهد که عصاره آبی 0.5 درصد چای سفید برای کاهش بیشتر مشکلات همراه با دیابتهای القا شده با استرپتوزوتوسین در موشها موثر بوده و این امید وجود دارد که در انسانها نیز تاثیر مشابهی داشته باشد.
6- عوارض چای سفید
مصرف چای سفید در مقادیر زیاد میتواند سطح پتاسیم را کاهش داده و ممکن است مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم و اسهال ایجاد کند. همچنین ممکن است چای با تاثیرات رقیق کنندگی وارفارین تداخل ایجاد کند. همچنین چای جذب منابع گیاهی آهن در رژیم غذایی را کاهش میدهد. افرادی که کم خونی دارند باید مصرف چای را در هنگام مصرف غذاهای غنی از آهن محدود نمایند. چای ممکن است در جذب آهن موجود در سبزیجات برگ-سبز اختلال ایجاد کند. فلاوونوئیدهای چای میتواند به آهن هِم (موجود در گیاهان، غذاهای لبنی و مکملهای آهن) متصل شده و تا 70 درصد مانع جذب آنها شود. در نتیجه برای دریافت مقدار کافی آهن نباید چای را همراه با وعدههای غذایی یا همزمان با مصرف مکمل آهن مصرف کنید. یکی دیگر از معایب چای سفید این است که گرانترین چای است و به قیمت بالایی به فروش میرسد اما ممکن است ارزش آن را داشته باشد.
چای به طور کلی معمولا بی خطر به شمار میآید حتی اگر در مقادیر زیاد مصرف شود. مشکلاتی که مصرف زیاد ایجاد میکند معمولا به مسمومیت کافئین بازمیگردد.
کافئین
کافئین محرکی طبیعی است که در برخی از گیاهان یافت میشود. کافئین یک آلکالوئید از خانواده متیل گزانتینها است که خواص آن به تئوفیلین و تئوبرومین هم شبیهاست. کافئین خالص، به صورت پودر سفید رنگ تلخی میباشد. این ماده از ترکیب کربن، هیدروژن، نیتروژن و اکسیژن تشکیل شدهاست. کافئین پرمصرفترین ماده دارویی در میان انسانها به شمار میرود که تقریباً ۹۰ درصد انسانها بهطور روزانه از آن استفاده میکنند. افزایش متابولیسم بدن، تحریک سیستم اعصاب مرکزی و افزایش میزان هوشیاری و آگاهی محیطی از مهمترین آثار کافئین است.
کافئین محلول در آب بوده و در زمان آماده سازی چای، قهوه یا نوشیدنیهای کافئین دار دیگر از گیاه خارج میشود. مشهورترین گیاه حاوی کافئین چای (کاملیا سیننسیس)، قهوه و یربا میت ( yerba mate ) است. با این که چای فواید زیادی دارد اما مصرف زیاد کافئین تاثیرات ناخوشایند و منفی بر سلامتی میگذارد از جمله اضطراب و بیخوابی (اینزامنیا) و به همین علت بسیاری از افرادی که چای مینوشیند به دنبال تعدیل مصرف کافئینشان هستند. میزان کافئین موجود در چای کم است اما به اندازه ای است که برای افرادی که مقدار زیادی چای مینوشند و یا به دلیل مسائل پزشکی به کافئین حساس هستند، نگران کننده باشد.
مضرات کافئین
1- کارشناسان از کافئین به عنوان یک تیغ دو لبه نام می برند زیرا از یک سو میتواند بر خلق وخوی افراد اثر مثبتی بر جای گذارد و خستگی را از آنها دور سازد، اما از سوی دیگر ممکن است تعادل فرد را مختل کند.
2- مصرف عادی کافئین (20 تا 200 میلی گرم) اعتیادآور نیست، اما برخی کارشناسان بر این باورند که مصرف زیاد آن، تحمل فرد را نسبت به اثرات این ماده، بالا میبرد.
3- مصرف کافئین تحریک پذیری فرد را افزایش میدهد و گاهی باعث میشود که فرد رفتار نامطلوبی از خود نشان دهد.
4- از جمله اثرات مضر دیگر این ماده بی نظمی در دفع ادرار و همچنین اختلال و بی نظمی در فعالیت قلب است.
5- مصرف پیوسته و زیاد کافئین موجب کندی واکنش فرد می شود.
6- افرادی که نوشیدنی حاوی کافئین زیاد مصرف کرده بودند، یکباره احساس هوشیاری بیشتری داشتند اما پس از نیم ساعت، به مراتب کندتر واکنش نشان می دادند.
7- علاقه مندان به نوشیدن بیش از حد چای بهتر است به جای زیاده روی در مصرف آن، در هنگام صبح چند دقیقه در بیرون از خانه قدم بزنند.
9- در دوران سرماخوردگی از مصرف چای پررنگ، قهوه و یا ترکیبات حاوی کافئین مانند نوشابههای گازدار و غذاهای سرخکردنی و همچنین ترشیجات پرهیز کنند، زیرا علائم سرماخوردگی را تشدید میکند.
کافئین ماده اعتیاد آوری است که مصرف بیش از حد آن میتواند منجر به عوارضی مانند افزایش احتمال اختلالات خواب مشخص و علائم دیگر دستگاه عصبی مرکزی مانند بی قراری، رعشه، سرگیجه و گیجی شود اما مصرف کافئین فوایدی هم دارد که به صورت خلاصه به آن اشاره میشود:
اثرات مفید کافئین
1- طبق بررسی های پژوهشگران دانشگاه بارسلون مصرف همزمان کافئین و قند می تواند برای حافظه و حواس شما مفید باشد. در واقع مغز این افراد به انرژی کمتری برای به یادآوری امور نیاز دارد.
2- بنا بر گفته محققان آمریکایی به نظر می رسد که کافئین شانس ایجاد سرطان تخمدان در زنان را کاهش می دهد. اثر کافئین در زنانی که از قرصهای جلوگیری از بارداری و یا داروهای هورمونی پس از یائسگی استفاده نمیکنند، بیشتر است.
3- مصرف کافئین میتواند قدرت و تحمل عضلات را در فعالیتهای ورزشی افزایش دهد. مصرف کافئین روی گیرندههای عضلات اسکلتی اثر گذاشته و به طور موقت انرژی را افزایش می دهد.
4- بین مصرف کافئین و بروز بیماری پارکینسون رابطه عکس وجود دارد، به عبارتی دیگر، کافئین از احتمال بروز بیماری پارکینسون پیشگیری میکند.
5- مصرف مقدار متعادل کافئین، اختلالات شناختی در رابطه با افزایش سن و نیز بروز بیماری آلزایمر را کاهش می دهد.
6- کافئین با ایجاد تعادل در عملکرد مغز، از نقایص حرکتی و نیز زوال عقل پیشگیری می کند.
7- کافئین احساس خوب بودن، شادی، انرژی، هشیاری و اجتماعی بودن را در فرد تقویت می کند.
8- کافئین تحمل انجام حرکات ایروبیک را افزایش می دهد.
9- مصرف کافئین منجر به کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 می شود.
11- کافئین برای انقباض سریع عروق خونی کاربرد دارد و برای به حداقل رساندن سرخی و التهاب پوست صورت استفاده می شود.
12- کافئین را می توان به عنوان یک موهبت برای کسانی دانست که از اختلال پوستی که منجر به بروز لکه های قرمز بر بینی و پیشانی می شود، رنج می برند.
13- کافئین، قرمزی و تورم چشم را کاهش می دهد.
14- کافئین خطر ابتلا به سرطان هایی مثل سرطان های روده، دهان و حلق را کاهش می دهد و سبب کاهش احتمال بروز بیماری های قلبی و پوسیدگی های دندانی می شود.
15- کافئین می تواند از نقرس جلوگیری کند.
میزان کافئین در انواع مختلف چای میتواند متفاوت باشد. به نظر میرسد اطلاعات اشتباه زیادی درباره چای سفید و محتوای کافئین آن در بین مردم وجود دارد. بیشتر مردم به نظر میرسد تصور میکنند که چای سفید حداقل مقدار کافئین را دارد که این واقعیت ندارد. برای افرادی که از صنعت چای سود میبرند گفتن این واقعیت به مردم که چای سفید مقدار زیادی کافئین دارد زیاد خوشایند نیست. داده های محتوای کافئین بر اساس آنالیز کافئین چای ظرف سی سال گذشته (هزاران آنالیز چای) نشان میدهد که کافئین موجود در چای سوزن نقره ای چینی معمولا بالای 7 درصد است و این با یافته های دیگر سازگار است. در سال 2007 مطالعه ای منتشر شد که در آن حدود 160 برند چای از سرتاسر فروشگاههای آلمان جمع آوری شده و مورد بررسی قرار گرفته شده بود . طبق نتایج به دست آمده، مقدار کافئین موجود در آنها به شرح زیر بود:
چای سیاه (50 نمونه چای) متوسط 3.5 درصد ( از 2.0 تا 5.4 درصد)
چای سبز ست یک (50 چای) متوسط 3.4 درصد (از 1.5 تا 5.2 درصد)
چای سبز ست دو ( 30 چای) متوسط 2.9 درصد (از 1.7 تا 2.9 درصد)
چای سفید (30 چای) متوسط 4.9 درصد (از 3.4 تا 5.7 درصد)
در مطالعه ای دیگر که در سال 2005 در نشریه علوم غذایی (Journal of Food Science ) منتشر شد محتوای کافئین 77 چای مختلف بررسی شد و رنج محتوای کافئین گسترده ای در چایهای سبز و سیاه به دست آمد و جالب توجه است که در این مطالعه بیشترین میزان کافئین مربوط به چای سفید بود که شایعه محتوای کمتر چای سفید را کاملا رد میکند. در مطالعه ای دیگر که در سال 2008 در نشریه Analytical Toxicology منتشر شد، محتوای کافئین تعدادی چای مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که در هر 170 تا 225 گرم چای، بین 14 تا 61 میلی گرم کافئین وجود داشت و هیچ روند مشهودی در غلظت کافئین به علت نوع چای وجود نداشت. تحقیقات دیگری که در مورد نسبت کافئین در انواع مختلف چای انجام شده بود هیچ رابطه مشخصی را بین نوع چای و نسبت کافئین مشخص نکرد. یک استثنا در این مطالعه، چای ماچا (matcha) است که مشخص شده مقدار زیادی کافئین دارد که خیلی بیشتر از چایهای دیگر است. یکی از علتهای آن سطح بالای کافئین در برگ مورد استفاده در ماچا است و علت دیگر آن این است که ماچا چای پودر شده است و کل برگ چای در هنگام صرف چای، خورده میشود بنابراین یک فنجان ماچای دم شده حاوی 100 درصد کافئین موجود در برگ است.
چه عاملی تعیین کننده مقدار کافئین موجود در چای است؟
کافئین موجود در برگها و جوانه های چای، آن را از خورده شدن توسط حشرات محفوظ میدارد. عوامل زیادی در این زمینه دخیل هستند و به سختی میتوان قانون کلی در این مورد گفت. سطح کافئین به طور گسترده از یک چای تا چای دیگر میتواند متفاوت باشد. تنها راه اطمینان از مقدار کافئین موجود در چای، آزمایش آن در آزمایشگاه است، اما به عنوان قاعده کلی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1 - بخشی از گیاه که مورد استفاده قرار میگیرد میتواند در مقدار کافئین موجود در چای موثر باشد. جوانه های برگ، و برگهای جوانتر، حاوی کافئین بیشتری نسبت به برگهای بالغ و پیر هستند. این الگو را میتوان با این حقیقت توجیه کرد که در گیاه چای، کافئین به عنوان آفت کش طبیعی عمل میکند که از گیاه محافظت مینماید. از آنجایی که برگهای جوان و جوانه ها بیشتر مورد هجوم حشرات قرار میگیرد، این بخشهای گیاه بیشترین مقدار کافئین را دارند و برگهای پیرتر که سخت تر هستند کافئین کمتری دارند. چای های حاصل از این بخشهای گیاه مانند چای "طلای یونان" یا چای سفید "سوزن نقره ای"، کافئین بیشتری نسبت به چایهای حاصل از برگهای بزرگ گیاه مانند چای سیاه چینی یا چای سفید شو مئی دارند.
2 - رقم زراعی یا نوع زراعت چای نیز در مقدار کافئین آن تاثیر زیادی دارد. رقم زراعی مستقل از نوع چای (سیاه، سفید، سبز، اولانگ و غیره ) است و انواع مختلف چای را میتوان با رقم زراعی یکسانی تولید کرد. تنوع در محتوای کافئین رقمهای زراعی مختلف، میتواند منجر به رشد چای تحت شرایط مشابه با ظاهر مشابه و کیفیتهای متفاوت و میزان کافئین متفاوت شود.
3- بو دادن چای نیز میتواند سطح کافئین در آن را کاهش دهد و بو دادن بیشتر، تاثیر بیشتری میگذارد. در پژوهشی که در سال 2005 انجام شد و پیشتر به آن اشاره شد، مشخص شد که یک نمونه خاص از چای سبز بو داده ژاپنی (Hojicha) حتی از چای کافئین زدایی شده نیز کافئین کمتری دارد.
4- مخلوط کردن چای با مواد تشکیل دهنده بدون کافئین برای تولید چای معطر، میتواند منجر به کاهش محتوای کافئین کلی آن شود، بنابراین هر قدر برگ چای کلی کمتری در این مخلوط استفاده شود، کافئین کمتری دارد. بو دار کردن چای با گلها یا طعم دار کردن آن با روغنهای ضروری گیاهی، وزن زیادی به ترکیب اضافه نمیکند و محتوای کافئین را از نظر وزنی در این ترکیب کاهش نمیدهد.
5- مقدار آماده سازی یا دم چای نیز بر محتوای کافئین تاثیر میگذارد. مقدار برگ مورد استفاده و طول زمانی که برگها دم میکشند، هر دو بر محتوای کافئین در یک فنجان چای تاثیر مستقیم دارند. استفاده از برگهای بیشتر و دم کشیدن طولانی تر، کافئین موجود در فنجان چای را بیشتر می کند. در اینجا این سوال مطرح میشود که آیا میتوانیم خودمان چای را کافئین زدایی کنیم؟ پاسخ منفی است. اگر چه ادعاهای زیادی در این باره وجود دارد که این کار را با ریختن چای در آب داغ و سپس خارج کردن تفاله میتوان انجام داد، اما این کار تاثیری ندارد. فرآیند کافئین زدایی صنعتی، کاتچین کلی در چای سیاه و سبز خشک را به ترتیب تا حدود 15 و 30 برابر کاهش میدهد.
روی هم رفته میتوان گفت بیشتر چایها حدود 15 تا 70 میلی گرم در یک فنجان کافئین دارند. قهوه معمولا 80 تا 135 میلی گرم در فنجان کافئین دارد. کمتر بودن محتوای کافئین چای سبز یا چای سفید نسبت به چای سیاه شایعه ای بیش نیست. چای از هر رنگی که باشد (سبز، سیاه، سفید و غیره) ممکن است مقدار کافئین آن بالا یا پایین باشد. سطح کافئین در یک چای بسیار متفاوت میتواند باشد. همه چایهایی که از گیاه کاملیا سیننسیس به دست می آیند حاوی کافئین هستند. میزان کافئین چای را بر حسب میلی گرم بر هر گرم چای خشک نیز میتوان اندازه گیری کرد. یک قاشق چای خوری برگ چای خشک حدود 2.5 گرم وزن دارد و این مقدار معمولا برای یک فنجان چای استفاده میشود اما این بسته به نوع چای متفاوت است. یک مطالعه که بر روی محتوای کافئین چای پس از دم کشیدن، انجام شد نشان داد که محتوای کافئین چای حدود 3 میلی گرم بر گرم تا 30 میلی گرم بر گرم متفاوت است در نتیجه یک فنجان چای حاوی 7.5 میلی گرم تا 75 میلی گرم کافئین است.
چه مقدار کافئین مشکلی ایجاد نمیکند؟
توافق اخیر در کنگره زنان و مامایی امریکا این است که برای زنان باردار مصرف 200 میلی گرم کافئین در روز بی خطر است. کلینیک مایو (Mayo clinic) که یکی از معتبرترین مراکز و دانشگاههای علوم پزشکی جهان است، پیشنهاد میکند که 200 تا 300 میلی گرم کافئین در روز بی خطر است اما 500 تا 600 میلی گرم در روز میتواند موجب شماری از مشکلات برای سلامتی شود. افرادی که مشکل عملکرد کلیه دارند و افرادی که داروهایی مصرف میکنند که آنزیم CYP1A2 را مهار میکند مقدار کمتر از این حد باید مصرف کنند. اگر چای حاوی 60 میلی گرم کافئین در فنجان و به مقدار 8 فنجان در روز بنوشید، خطری وجود ندارد اما این مقدار در زنان باردار بیش از 3 فنجان توصیه نمی شود. برای چای حاوی کافئین کمتر (30 میلی گرم در فنجان) دو برابر این مقدار در روز هم مشکلی ندارد. افراد مختلف واکنش متفاوتی به کافئین نشان میدهند؛ بنابراین میزان بی خطر برای یک فرد، ممکن است برای فرد دیگر بی خطر نباشد. ال – تئانین موجود در چای با کافئین بر هم کنش دارد. چای علاوه بر کافئین، حاوی ال - تئانین نیز هست. تئانین میتواند با کافئین واکنش داده و موجب شود دوز کم کافئین تاثیر بیشتری از نظر افزایش هوشیاری و تمرکز داشته باشد. این تاثیر میتواند توضیح دهد که چرا به نظر میرسد در برخی افراد، چای افزایش هوشیاری بیشتری به نسبت چیزی که از مقدار کافئین موجود در آن انتظار میرود، دارد.
کارستان
دانستنیها و اطلاعات عمومی | پزشکی، بهداشت و سلامت | اطلاعات عمومی و جالب و خواندنی | دانش کامپیوتری، علمی، هنری و ...