اشاره:
همه ما با قدرت کلام و جادوی ارتباطات آشـــنا هستیم و اهمـیت گفتمــان را در مصـــاحبههای شـغلی میدانیم. در واقع برقراری ارتباط و جهت دادن به آن مهارتی است که مصاحبهکنندگان در اغلب آزمونها استفاده میکنند. توانمندیهای شخصی ابزاری هستند که کارجویان به واسطه آن میتوانند شایستگیهای خودشان را نزد مصاحبهکنندگان به اثبات برسانند. از این منظر تفاوتهای فردی کلیدی است که اولویتهای استخدام را برای کارجویان تعیین میکند.
اهمیت انگیزه
در دستیابی به اهداف
اگر فردی مهارت و خلاقیت داشته باشد اما انگیزه ایجاد تغییر و تحول هنوز در وجودش شکل نگرفته باشد، نمیتواند در کارش موفق شود و اهداف خود را اجرایی کند. به بيان ديگر، انگیزه، انرژی لازم برای تحقق خواستههای فردی را تأمین میکند.
انگیزه به دو بخش درونی و بیرونی تقسیم میشود. عوامل درونی دیدگاهها، اهـــداف و خواسـتههايي هســــتند که در طول زندگی به آنها نياز پيدا ميكنيم . عوامل بیرونی نيز در واقع برخلاف تمایل افراد، بیشتر برای گذراندن دورههایی خاص به بخش اصلی اشتغال یا تحصیل افراد مربوط میشوند.
خلاقیت
خلاقیت موضوع مهمی از تفاوتهای فردی به شمار میآید. مدیران نیز در پرورش خلاقیت و نوآوری کارمندان نقشی حساس دارند. کارمندان و کارجویان نیز برای دست یافتن به خلاقیت باید توانایی ترکیب افکار نو را با روشی مناسـب و حفظ پیوستگی بین ایدهها برای تحقق اهداف و خواستههای سازمان داشته باشند.
نویسندهای معتقد است که ایدههـا وقتی پرورش مییابند که افراد با پدیده نو، مسائل جدید و الگوهاي متفـــــاوتی مواجه شوند.
بنابراین مدیرانی که ایدههای نوین بیشتری میخواهند باید به طور معمول کارکنان خود را در تماس با پدیدههای جدید و مسائل تازه مخاطبان قرار دهند. بین آنها و افرادی که متفـاوت با آنان میاندیشـــند، ارتباط دائم ایجـــاد کنند و ارتباطـات را به گونهای هدفمند سامان دهند. به همين منظور مدیران برای اســتفاده از خلاقیت دیگران و بیدار کردن ذهنهای خلاق باید فضای مناسب ایجاد کنند.
مهارت فردی در مصاحبه
همانطور که میدانید اجرای یک مصاحبه موفق تنها بخشی از مسیر پرفراز و نشیب استخدام است. عوامل و معيارهاي دیگری نیز در اجرای مصاحبههای شغلی دخیل هستند. فن بیان، آمادگی در پاسخگویی به پرسشهای مصاحبهکننده، حضور ذهن، مطالعه تجربهها و فعالیتهای سازمانهاي نیروپذیر و در نهایت میزان علاقه و مهارت شما نسبت به شغل، تأثیر فوقالعادهای در جریان استخدام خواهند داشت.
واکنشها و نحوه پاسخگویی به مصاحبهکننده نیز میزان صلاحیت و شایستگی کارجویان را نشان خواهد داد. مهمترین ارکان موفقیت در مصاحبههای شغلی، مبتنی بر مهارتهـای میان فردی به شرح زیرند:
اعتماد به نفس
گام نخست دراغلب مصاحبههای شغلی، همچنین آزمونهای استخدامی داشتن اعتمادی کامل به خود و مهارتهای کسب شده در دوران مختلف تخصیلی است. در واقع تنها امتیـازی که
باعث بروز تفاوتهای میان فردی بین انبوه کارجویان خواهد شد،
برخورداری از ویژگی اعتماد و اطمینان به خویشتن است. مصاحبهکننده نیز در همان برخورد اول با نگریستن به چـهره هر کارجویی میتواند به راحتی میزان اعتماد به نفس تک تک آنان را ارزیابی کند. بیان قاطع و تسلط به پرسشها ویژگیای است که تنها در افراد کاردان و متبحر میتوان یافت.
آمادگي
در اتاق مصاحبه و در حضـور مصـــاحبهکننده دربــاره چه موضوعاتی بحث میشود و چگونه میتوان جریان مصاحــبه را به سوی اهداف از پیش تعیین شده هدایت کـرد؟ به یــاد داشته باشید، تمرکز و دقت در جلسه مصاحبه بسیار حائزاهمیت است. باید ابتدا شنونده قابلی باشید تا بتوانید با دقت و صراحت پرسشها را پاسخ دهید. میتوانید با توجه به میزان اطلاعات و مهارت خودتان و با توجه به تمرکز نوع پرسشها، فرصتی برای بازگوکردن تجربهها و سوابقتان ایجاد کنید و روند مصاحبه را به سوی اهداف از پیش تعیین شده خودتان سوق دهید.
سازمان و قوانین
هر سازمان دیدگاه و قواعد کاری مخصوص به خود را اجرا میکند. کارجویان نیز باید از همان راهکارها تبعیت کنند. شما نیز با آگاهی و شناخت قوانین سازمان باید در همان راستا طرحها و ایدههای شغلی خودتان را به اجرا برسانید. در واقع به نوعی سازمانها میتوانند سکوی پرتاب موفقیتتان باشند.
اشتیاق و علاقه
همانطور که میدانید علایق و خواستههای ذهنی در جایگاه عاملی محرک، به باورها هویت میدهند و با تلفیق انگیزهها، بسیاری از ناممکنها را امکانپذیر میسازند. درخصوص دستیابی به ایدهآلها و اهداف شغلی نیز طبق روشهای روانشناختی خود افراد هستند که با القای امواج مثبت و منفي آینده مسیر پرفراز و نشیب شغلی و تحصیلی خویش را دستیافتنی میکنند.
تأثیر محيط آموزش در توانمندي کارمندان
دورههای آموزشی کوتاه و ضمن خدمتی که برای کارمندان در نظر گرفته میشود، تأثیر فوقالعادهای در راندمان کار دارند. آشنایی با سبکهای مدیریت فروش، بازاریابی و تبلیغات هر یک استعدادها و خلاقیتهای کارمندان را نشان میدهد و در صورت ادامه به تخصص و مهارتی خاص مبدل خواهد کرد. البته در هنگام تحصیلات دانشگاهی نیز راهنماييهاي برخی از اساتید، زمینههای رشد و شكوفايي دانشجويان را فرآهم خواهد آورد.
ارزيابي مصاحبهشوندگان در مصاحبههاي استخدامي
اگرچه مصاحبه یکی از متداولترین و قابل اعتمادترین سبكهاي تحقیق در انواع حوزههاي اســتخدامي و تحقيقاتي
به شمار ميرود، اما باز هم نميتوان تمام ويژگيها و خلاقيتهاي افراد را در قالب فرمهاي از پيش تعيين شـــده برنامهريزي و در جايگاه معياري مطلق از آن استفاده كرد.
گرایشها و انگیزههای كارجويان به شدت متفاوت است. تفكيك مهارتهاي آنها به مصاحبههاي تخصصي و حتي در بعضي مواقع به يك تيم كارشناس و مجــرب نياز دارد. بدین منظور به تکنیکهای دیگری نیز نیاز است. از سوی دیگر کارایی، دقت و اطمینان این روش برای بررسی مفاهیم و مسایل سادهتری که در شعاع سنجش آن قرار میگیرند از طرف بسیاری از منتقدین مورد تردید است.
مصاحبه اســتاندارد و اصولي، مصـــــاحبهكننده و مصاحبه شونده را در شرایطی بسیار غیر طبیعی قرار میدهد. به طوریکه
طرح مسایل از سوی مصاحبهكننده بر اســاس چارچوبهـــاي از پيش تعيين شده و محدود، عملا امكان توضيح برنامهها و راهكارهاي ديگر را از مصاحبهشونده ميگيرد. همين عامل تمایل به گفتماني دو جانبه را از بين ميبرد و شكافي عميق ميان آموختهها، پرسشها و هدايت جريان مصاحبه به وجود ميآورد.
به همین دلیل نیز اولین دانشمندانی که سبك پرسش و پاسخ را در آلمان به کار بردند، معتقــد بودند که مصــاحبه بايد همانندگفتوگويي دوستانه و کاملاً طبیعی اجرا شود. پرسشها كاملا منطقي و با توجه به مهارتهاي فردي و ميزان تحصيلات پرسيده شوند. مصاحبهكننده روال مصاحبه را سليقهاي اجرا نكند و پرسشهاحالت جدي و مغرضانه نداشته باشند. پاسخها نيز طبق صلاحيتها، حقايق و سوابق شغلي و تحصيلي بيان شــوند. در واقع در بهترين حالت ، مصاحبه بايد به گونهاي باشد كه مصاحبهشونده خود را در محفلي صميمي، به دور از استرس احساس كند و اصلاً متوجه نشــــــــود که پرسشهــــــا
به منظور اهداف سازماني پرسيده شدهاند.
كلام آخر
ارزیابی شخصیت كارجويان با استفاده از سبكهاي مختلف روانشناختي و علمي اجرا ميشود. بعضی از شیوههای شناخته شده برای ارزیابی شخصیت متقاضيان اشتغال را پرسشنامه، آزمونهاي كتبي، شفاهي و درنهايت مصاحبه تشكيل ميدهند.
همیشه عده معدودی ميتوانند به اجراي گفتماني مناسب دست يابند. ویژگی افراد موفق اعتماد به نفس و اهداف والای آنان است. استرس و فشار روحی در قاموس آنان تعریفی ندارد. با شکست در مصاحبه ناامید نمیشوند و به پیروزیهایی کوچک دل نمیبندند.
تلاش، تداوم و انگیزه، کلید موفقیت کارجویان ساعی است. افرادی که استوارانه رسیدن به اهداف و رویاهای ذهنی را بخشی جداییناپذیر از زندگیشان میدانند و برای دستيابي به اولویتهای زندگیشان کاملاً مصمم هستند
بازار کار