کپی‌رایت بخشی از اقدامات حفاظتی است که حقوق مالکیت معنوی نامیده می‌شود و هدف آن حفاظت از ابداعات به‌طریقی مشابه محافظت از اموال و دارایی‌های مادی است. کپی‌رایت از بیان ایده‌ها محافظت می‌کند، برخلاف حق ثبت اختراع که از ایده‌ها با کاربرد صنعتی ثابت‌شده آن محافظت می‌کند. کپی‌رایت بعنوان محافظت از بیان، اشکال هنری مثل ادبیات، موسیقی و آثار نمایشی را پوشش می‌دهد و البته محافظت از معماری و نرم‌افزارها نیز زیرمجموعه آن قرار می‌گیرد.

هدف

1. دولت‌ها امید دارند که با محافظت از بیان ایده‌ها ازطریق کپی‌رایت موجب رشد و پیشرفت فرهنگی و اقتصادی شوند. تئوری پشت کپی‌رایت این است که به افراد ضمانت کنترل روی آثارشان داده می‌شود و به‌این‌ترتیب وقت بیشتری برای توسعه آن صرف خواهند کرد. آثار اصلی (اورجینال) و سایر ابداعات، موجب تحریک صنایع اطراف خود شده و این بیزنس‌ها نیز برای محافظت از فعالیت‌های خود و حفظ سود، به دنبال کپی‌رایت خواهند بود.

مفهوم اموال و دارایی‌ها

2. یکی از مهمترین وظائف دولت‌ها محافظت از دارایی‌ها و اموال می‌باشد. این ایده که دارایی شامل چه چیزهایی است در انقلاب صنعتی که ابداعات و اختراعات در تکنولوژی تغییر شگرفی در سود کارخانه‌ها ایجاد کردند، رشد یافت. کارخانه‌ها دیگر نه فقط برای اموال و دارایی‌های مادی خود، بلکه برای تکنولوژی و فرایندهای جدیدشان نیز از دولت محافظت می‌خواستند. از اینجا بود که یک دسته‌بندی قانونی جدید از اموال ایجاد شد: اموال معنوی.

حقوق اموال معنوی

3. حقوق اموال معنوی از اموالی محافظت می‌کند که مثل یک خانه یا ماشین قابل‌لمس نیست. کپی‌رایت از آثار هنری، تصویری، ادبی، موسیقایی، نمایشی، معماری و دیجیتال، حق ثبت اختراع از طرح‌ها و اختراعات صنعتی و علامت تجاری از اسامی و عبارات تجاری محافظت به‌عمل می‌آورند.

کپی‌رایت

4. وقتی فردی یک اثر اصلی (اورجینال) تولید می‌کند، کپی‌رایت اتوماتیک‌وار شامل حال او می‌شود. افرادیکه به‌دنبال محافظت قانونی وسیعتر و برنامه‌ریزی برای فروش یک کپی‌رایت هستند، می‌توانند اثرشان را در دفتر کپی‌رایت به ثبت برسانند و برای آن گواهی دریافت کنند. کپی‌رایت امتیاز انحصاری تولید، پخش، فروش، استفاده، تطبیق یا ترجمه اثر را معمولاً به مدت طول عمر دارنده کپی‌رایت بعلاوه 50 سال اهداء می‌کند (برای برخی مواد بعلاوه 50 سال و برای برخی دیگر بعلاوه 70 سال می‌شود).

دزدی و جعل

5. شیوع نقض حقوق اموال معنوی به‌صورت دزدی یا جعل نشاندهنده هدف کپی‌رایت و سایر اقدامات محافظتی است. بعنوان مثال، دزدی موسیقی ازطریق خدمات آنلاین و کپی غیرقانونی CDها صدها میلیون دلار ضرر متوجه صنعت موسیقی جهانی کرده است و همین مسئله موجب کاهش بازار کار و تعداد آلبوم‌های تولیدشده و سایر اشکال پیشرفت فعالان درزمینه موسیقی شده است.

شرایط کپی رایت در کشور

متاسفانه در کشور ما بدلیل نبود قوانین و ضمانت اجرایی مشخص در این خصوص، نقض حقوق مالکیت معنوی بر آثار مختلف از جمله موسیقی، فیلم و نرم افزار بصورت گسترده ای در حال صورت گرفتن است که این امر به شدت بر صنایع مذکور تاثیرات منفی گذاشته است. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته شدیدترین مجازاتها را در این خصوص برای مجرمین درنظر گرفته اند. مسئولین باید جهت حمایت از حقوق مولفین اقداماتی جدی به عمل آورند تا شاهد گسترش و پیشرفت هر چه بیشتر علم، هنر و فرهنگ باشیم.